Türkiye'nin otomotiv sahnesi, son günlerde adeta bir arena gibi. Fabrika sirenleri çalarken, showroom'lar sessizce dolup taşıyor, ama arka planda bir fırtına kopuyor. İthal arabaların parıltısı, yerli üretimlerin gölgesinde kalırken, vergilerle oynayan bir el her şeyi altüst ediyor. Sürücüler, bayilere akın ederken, uzmanlar hesap kitap yapıyor – kim kazanacak, kim kaybedecek? Bu karmaşa, sadece bir vergi düzenlemesi değil; bir sektörün kaderini belirleyen bir satranç oyunu. Ve bu oyunda, her hamle bir sonraki krizi doğuruyor. Peki, bu fırtınanın gözü nerede?
Dün gece Resmi Gazete'de yayımlanan kararlar, ithal otomotivlerin vergilerinde dev bir değişim getirdi. ABD ve Çin gibi ülkelerden gelen araçlar için ek vergi oranları yeniden şekillendi – elektrikli modellerde %10 gümrük vergisi üzerine %30 ek yükümlülük, hibritlerde %25, içten yanmalı motorlularda da %25. Bu, toplam vergi yükünü elektrikli araçlar için %40'a, diğerleri için %35'e çekti. Bloomberg HT'nin haberine göre, karar iki ay sonra yürürlüğe girecek ve özellikle ABD menşeli ithalatı hedef alıyor. Tesla Model S gibi lüks elektrikli bir araç, bu hamleyle fiyatında ciddi bir indirim alacak. Vergisiz hali 1 milyon 254 bin 901 TL olan Model S, önceki %70 vergiyle (ÖTV ve KDV dahil) 3 milyon 199 bin 997 TL'ye ulaşıyordu. Yeni düzenlemeyle bu rakam 2 milyon 635 bin 292 TL'ye geriledi – tam 564 bin 705 TL'lik bir avantaj! Uzmanlar, bu indirimin ithal lüks segmentini canlandıracağını söylüyor; bayilerde stoklar eriyecek, ama yerli rakipler için tehlike çanları çalıyor.
Bu vergi oyunu, TOGG'u doğrudan vuruyor. Yerli elektrikli araç T10F'nin fiyatı, yaklaşık 2 milyon 500 bin TL civarında – Tesla Model S'in yeni fiyatıyla neredeyse kafa kafaya geliyor. Hürriyet Bigpara'nın analizine göre, bu indirim TOGG'un rekabet gücünü zedeliyor; ithal modeller ucuzlarken, yerli üretim hala yüksek maliyetlerle boğuşuyor. TOGG'un fabrikası Gemlik'te tam gaz çalışsa da, vergi teşvikleri yetersiz kalıyor. Ekonomi yorumcusu Murat Aydoğmuş, "Amerika ve Çin'den gelen araçların vergisi eşitlendi, ama bu TOGG'un pazar payını eritecek" diyor. Diken'in haberinde vurgulandığı gibi, karar yerli üretimi korumaktan ziyade ithalatı teşvik ediyor – sanki bir yandan "yerli araba" diye bağırılırken, diğer yandan kapılar ardına kadar açılıyor. TOGG'un satış hedefleri, bu hamleyle sarsıldı; 2025 sonuna kadar 50 bin araç üretimi planı, şimdi belirsiz bir gölge altında.
Hibrit ve içten yanmalı araçlar da nasibini aldı. Yeni oranlar %35'e çekildi – %10 gümrük + %25 ek vergi. Donanımhaber'in detaylı incelemesine göre, bu değişiklik Avrupa Birliği ve Gümrük Birliği dışındaki ülkeleri vuruyor; örneğin, ABD'den gelen hibrit bir SUV, 6 bin dolar minimum ek yükle karşılaşıyor. Elektrikli araçlar için ise minimum 8.500 dolar – Tesla gibi markalar bu eşiği kolay aşıyor. Rudaw'ın yorumunda, "Düzenleme, yerli otomotivi korumak yerine rekabeti artırıyor" deniyor. TOGG'un CEO'su Gürcan Karakaş, bu konuda sessiz kalsa da, sektör kaynakları "İhracat odaklı büyüme şart" diye fısıldıyor. Çinli markalar için ise işler karışık: BYD yatırım teşvikiyle vergilerden muaf, ama Skywell gibi firmalar 20 servis istasyonu şartını yerine getirse de ithalat yapamıyor – adeta örtülü bir ambargo.
Peki, bu kararın arkasında ne var? Resmi Gazete'deki tebliğ, Ticaret Bakanlığı imzalı ve 29 Kasım 2023 tarihli bir düzenlemenin güncellenmesi gibi duruyor – ama 2025 Eylül'ünde gelen bu revizyon, ekonomik baskıların eseri. Yandex'in haberine göre, ithalat vergileriyle döviz girişi teşvik ediliyor; Tesla gibi markaların bayi ağı genişlerken, TOGG'un iç pazardaki hâkimiyeti sallanıyor. Aydoğmuş'un hesaplamaları, Model S'in indirimli fiyatının T10F'yi %5-10 oranında geriye düşürdüğünü gösteriyor. BBC Türkçe'nin analizinde, "ABD menşeli araçlara ek vergi kalktı, ama Çin'e ambargo devam" deniyor – bu, jeopolitik bir tercih mi? Çinli elektrikli araçlar, servis şartıyla bloke olurken, ABD'liler özgürce geliyor. TOGG, bu dengesizliği nasıl aşacak? Fabrika kapasitesini artırıp ihracata mı yönelecek, yoksa fiyat indirimi mi yapacak?
Otomotiv sektörü, bu hamleyle ikiye bölündü. İthalatçılar sevinç içinde – Tesla Türkiye'nin satışları patlayabilir, showroom'lar dolup taşar. Yerli yan sanayi ise tedirgin; TOGG'un tedarik zinciri, ithal parçalara bağımlı. Habertürk'ün verilerine göre, 2024'te elektrikli araç pazarı %150 büyüdü, ama TOGG'un payı %40'ta kaldı. Yeni vergilerle bu pay erir mi? Uzmanlar, "Rekabet artar, ama yerli üretim teşviki şart" diyor. Çin'in örtülü ambargosu, BYD'yi ayrıcalıklı kılıyor – yatırım teşvikiyle vergisiz giren BYD, TOGG'un rakibi mi olacak? Skywell'in durumu ise trajik: Şartı yerine getirdi, ama bürokratik engeller ithalatı bloke ediyor.
Bu vergi fırtınası, tüketicileri de etkiliyor. Elektrikli araç hayali kuranlar, Tesla'ya akın ederken, TOGG sevenler "Yerliyi destekleyelim" diye direniyor. Aydoğmuş, "Fiyatlar eşitlendi, ama servis ağı ve yedek parça farkı var" diye uyarıyor. TOGG'un avantajı, yerli üretimle hızlı servis – ama Tesla'nın şarj ağı genişliyor. Pazar, 2025 sonunda 100 bin elektrikli araç satışına ulaşabilir; bu pastadan kim ne kadar alacak? İthal modeller ucuzlarken, TOGG'un ihracat hamlesi kritik – Avrupa'ya açılmak, iç pazardaki kaybı telafi eder mi?
Sektörün geleceği, bu kararın meyvelerinde yatıyor. Resmi Gazete'nin satır araları, ekonomik bir denge arayışını gösteriyor – döviz girişi için ithalat teşviki, ama yerliyi koruma iddiası. TOGG, bu baskıya direnecek mi? Karakaş'ın sessizliği, stratejik bir bekleyiş mi? Çinli rakiplerin ambargosu, ABD'lileri öne çıkarıyor – jeopolitik bir tercih mi? Tüketiciler, bayilerde hesap yaparken, asıl kazanan kim olacak?
Bu hamle, otomotiv savaşının yeni cephesi. Tesla'nın indirimli parıltısı, TOGG'un gölgesini kısaltıyor – ama yerli dev, pes etmez. Fiyatlar düşerken, rekabet kızışıyor; showroom'lar dolarken, fabrikalar hızlanıyor. Türkiye'nin elektrikli rüyası, bu vergi oyunuyla şekilleniyor – ve izleyiciler, bir sonraki turu merakla bekliyor.