Sofya'nın gri gökyüzü altında, Bulgaristan'ın kalbi adeta bir volkan gibi patlamaya hazır. Ulusal para birimi levanın korunması için yükselen sesler, sadece bir protesto değil; bir ulusun kimlik mücadelesi, ekonomik korkuların ve AB baskısının çarpıştığı bir arena. Binlerce kişi, pankartlarla sokakları doldururken, hükümetin Euro geçiş kararına karşı öfke sel oldu. Bu fırtına, sadece bir günün değil; aylardır biriken gerilimin patlaması. Sofya, nefesini tutmuş bekliyor: Bu isyan, Euro hayalini batıracak mı yoksa yeni bir krize mi yol açacak?
13 Eylül 2025 Cumartesi günü, Avrupa Birliği karşıtı ve Rusya yanlısı Vızrajdane (Yeniden Doğuş) Partisi’nin öncülüğünde Sofya’da binlerce kişi Bulgaristan Merkez Bankası önünde toplandı. Eylemciler, “Bulgar Levasını koruyalım”, “Euro'ya hayır” ve “Hükümet istifa” yazılı pankartlarla ulusal para birimi olan levanın korunmasını talep etti. Parti lideri Kostadin Kostadinov, parlamentonun Euro'ya geçiş kararını referanduma sunmayı reddetmesini eleştirerek hükümetin istifasını istedi. Kostadinov, Euro Bölgesi’nin ekonomik olarak çöktüğünü savunarak Fransa, Almanya ve İtalya’daki durgunluk ve enflasyon sorunlarına dikkat çekti. “Titanik’e biniyoruz” diyerek süreci eleştiren lider, 18 Eylül’de yeni bir protesto düzenleyeceklerini ve bunun sadece başlangıç olduğunu duyurdu. Gösteri, polis ve jandarmanın aldığı yoğun güvenlik önlemleri eşliğinde şehir merkezindeki yürüyüşle sona erdi.
Bu protesto, Bulgaristan’ın Euro’ya geçiş sürecine karşı artan tepkilerin son halkası. Vızrajdane Partisi, Nisan 2025’te parlamentoda üçüncü parti konumuna yükselmiş, Euro karşıtlığını ana gündem yapmıştı. Kostadinov, partinin lideri olarak, Rusya yanlısı tutumuyla biliniyor; Ukrayna savaşı sırasında Moskova’yı desteklemiş, AB yaptırımlarına karşı çıkmıştı. Protestocular, Bulgaristan Merkez Bankası önünde toplanarak, levanın ulusal sembol olduğunu haykırdı; bazıları Rus bayrakları salladı, diğerleri AB karşıtı sloganlar attı. Güvenlik güçleri, 2 bin polis ve jandarma ile alanı kuşattı; yürüyüş sırasında hafif itiş kakışlar yaşandı, ama olay çıkmadı. Kostadinov’un “istifa” çağrısı, Başbakan Rossen Jeliazkov’un koalisyon hükümetini sarsabilir; parti, referandum talebini anayasa değişikliğiyle zorlayacak.
Bulgaristan’ın Euro geçişi, 2026 Ocak’ı hedefliyor; AB, Haziran 2025’te onay vermiş, enflasyon ve bütçe kriterlerini karşılandığını belirtmişti. Ancak halkın desteği düşük: Eurobarometer anketine göre, sadece %43’ü Euro’dan yana, %50’si karşı. Vızrajdane, bu memnuniyetsizliği kullanıyor; Kostadinov, “Euro, Bulgaristan’ı iflasa sürükleyecek” diye propaganda yapıyor. Protesto, Sofya’dan Varna ve Plovdiv’e yayıldı; 100’den fazla eylem, 10 bin kişiyi sokağa döktü. Kostadinov, “Hükümet mafyası, levanın sonunu getiriyor” diye suçladı; pankartlarda “Leva özgürlüğümüz” yazıyordu. Polis, drone’larla izledi; yürüyüş, parlamento önüne kadar sürdü.
Bu isyan, Bulgaristan’ın siyasi manzarasını değiştiriyor. Vızrajdane, 2024 seçimlerinde %13 oy almış, milliyetçi dalgayı büyütmüştü. Kostadinov, eski bir skinhead kökenli; partisi, AB’yi “emperyalist” diye eleştiriyor. Euro geçişi, 2007 AB üyeliğinin bir parçası; levanın euroya sabitlenmesi 1997’den beri var, ama tam geçiş korku yaratıyor. Halk, enflasyonun %5.2’ye çıkmasından endişeli; Almanya’daki durgunluk, Bulgaristan’ı tedirgin ediyor. Kostadinov’un “Titanik” benzetmesi, Euro’yu batan gemi diye framedi; 18 Eylül protestosu, Sofya’da 50 bin kişi hedefliyor. Hükümet, “Euro, istikrar getirir” diyor; ama referandum talebi anayasaya aykırı.
Sosyal medyada fırtına koptu. X’te #LevaKorunmalı ve #EuroyaHayır etiketleri trend oldu; bir kullanıcı, “Kostadinov haklı, Euro bizi ezer!” diye yazdı, 15 bin beğeni aldı. AP ve Washington Post haberleri, 1 milyon kez okundu; yorumlar, “Rusya yanlısı protesto mu?” ve “Halk Euro’dan korkuyor” diye bölündü. Vızrajdane taraftarları, “İstifa!” kampanyası başlattı; hükümet yanlıları, “AB’den vazgeçmeyin” diye yanıtladı. Bu tartışma, Bulgaristan’ı ikiye böldü; milliyetçiler güçleniyor.
Gelecekte, 18 Eylül protestosu hükümeti sallayabilir; referandum talebi, erken seçimi tetikler. Eğer Euro geçişi ertelenirse, AB yaptırımı gelir; Vızrajdane, %20 oy potansiyeliyle koalisyona girer. Kostadinov’un Rusya bağlantısı, AB’yi tedirgin ediyor; Bulgaristan, Schengen’e yeni katılmışken, bu kriz AB ilişkilerini zedeler. Sofya sokakları, levanın kaderini belirleyecek; bu fırtına, Bulgaristan’ı yeni bir döneme mi sokacak?
