Milyonlarca banka müşterisini ve finansal işlem yapan herkesi yakından ilgilendiren çok kritik bir gelişme yaşandı. Günlük hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline gelen, saniyeler içinde gerçekleştirdiğimiz para transferlerinde alıştığımız o kolay dönem, yerini çok daha sıkı kurallara ve denetimlere bırakmaya hazırlanıyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı, finansal güvenliği en üst seviyeye çıkarmak ve sistemdeki kaçakları önlemek adına devrim niteliğinde bir değişikliğe imza atıyor. Artık "gönder" tuşuna basmak eskisi kadar basit olmayabilir; çünkü kapıda bekleyen yeni düzenleme, işlem alışkanlıklarımızı kökten değiştirecek şartlar içeriyor.
Bu köklü değişimin arkasındaki temel itici güç, Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) tarafından hazırlanan kapsamlı bir tebliğ taslağına dayanıyor. Finansal sistemde şeffaflığı artırmak, kayıt dışı ekonominin önüne geçmek ve kara para aklama gibi suçlarla daha etkin mücadele etmek amacıyla hazırlanan bu düzenleme, özellikle para transferlerinde "beyan" esasını merkeze alıyor. Bugüne kadar belki de hiç dikkat etmediğimiz, çoğu zaman boş bıraktığımız veya rastgele doldurduğumuz alanlar, yeni dönemle birlikte işlemin gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini belirleyen en önemli kriter haline gelecek. Uluslararası mali şeffaflık kriterlerini belirleyen FATF standartlarına uyum amacı taşıyan bu adım, bankacılık sektöründe yeni bir sayfa açıyor.
Yeni sistemin en can alıcı noktası ise "kademeli beyan sistemi" olarak adlandırılan yapı. Artık transfer edilecek tutarın büyüklüğüne göre vatandaşlardan ve kurumlardan farklı seviyelerde açıklamalar istenecek. Bu sistem, küçük işlemlerden ziyade özellikle yüksek meblağlı para hareketlerini mercek altına almayı hedefliyor. Düzenlemeye göre, belirli bir tutarın üzerindeki her işlem için, paranın neden gönderildiğine dair resmi ve detaylı bir açıklama yapılması zorunlu hale gelecek. Eğer belirlenen limitler dahilinde gerekli açıklama veya belge sunulmazsa, o para transferi banka tarafından gerçekleştirilemeyecek ve işlem reddedilecek.
Peki bu limitler ne kadar ve vatandaş ne yapmalı? Taslağa göre 200 bin TL ile 2 milyon TL arasındaki işlemler ilk risk grubunu oluşturuyor. Bu tutarlar arasında bir EFT, havale veya nakit işlem yapacak olan kişiler, işlemin niteliğini kısaca beyan etmek zorunda kalacak. Ancak tutar yükseldikçe prosedürler de ağırlaşıyor. Eğer transfer tutarı 2 milyon TL ile 20 milyon TL arasındaysa, sadece kısa bir açıklama yeterli olmayacak; göndericinin "Nakit İşlem Beyan Formu" adı verilen özel bir belgeyi doldurması gerekecek. Bu form, paranın kaynağını ve gönderilme amacını resmi olarak kayıt altına alacak.
İşin rengi, 20 milyon TL ve üzeri işlemler için daha da ciddileşiyor. Bu devasa tutarlardaki transferlerde sadece form doldurmak da yeterli olmayacak. Göndericilerin, doldurdukları formdaki beyanlarını kanıtlayacak detaylı açıklamalar yapması ve bu açıklamaları destekleyen fatura, sözleşme gibi dayanak belgeleri bankaya ibraz etmesi gerekecek. Bankalar, müşterilerine işlem türüne göre çeşitli beyan seçenekleri sunacak olsa da, sistemin açığına izin verilmeyecek. Özellikle en çok merak edilen konulardan biri olan "Bireysel ödeme" gibi genel ve muğlak ifadeler için de bir kısıtlama getiriliyor. Bu tip genel ifadeler seçildiğinde, sistem en az 20 karakterlik detaylı bir açıklama yazılmasını zorunlu kılacak. Yani "öylesine" veya "diğer" diyerek geçiştirilen işlemler artık tarih olacak.
Elbette bu sıkı denetimden muaf tutulan bazı istisnai durumlar da mevcut. Kamu kurumlarının kendi işlemleri, bankaların kendi aralarındaki para hareketleri ve ATM üzerinden yapılan düşük tutarlı işlemler bu yeni beyan zorunluluğunun kapsamı dışında kalacak. Ancak bu istisnalar dışında kalan ve tebliğe uyum sağlamayan finansal kuruluşlara, 5549 sayılı Kanun kapsamında ciddi idari yaptırımlar uygulanacak. Amaç, sistemin her noktasında tam bir şeffaflık sağlamak ve paranın izini sürebilmek.
Merakla beklenen bu yeni dönemin başlangıç tarihi ise netleşti. Hazine ve Maliye Bakanlığı'na bağlı MASAK'ın hazırladığı bu yeni düzenlemenin, 1 Ocak 2026 tarihinden itibaren yürürlüğe girmesi planlanıyor. Bu tarihten sonra, belirtilen limitlerin üzerindeki işlemlerde gerekli beyanları ve belgeleri sunmayan hiç kimse para gönderemeyecek. Bankaların ve vatandaşların, 1 Ocak 2026'ya kadar sistemlerini ve alışkanlıklarını bu yeni kurallara göre revize etmesi, işlemlerin aksamaması adına büyük önem taşıyor.
