Türkiye'nin ekonomik gündeminde son dönemde yaşanan gelişmeler, uzmanların dikkatini çekmeye devam ediyor. Can Ataklı ve ekonomi uzmanı Memduh Bayraktaroğlu arasında gerçekleşen son değerlendirmede, ülkenin ekonomik yapısındaki temel sorunlar ve çözüm önerileri masaya yatırıldı. Bayraktaroğlu, Türkiye'nin içinde bulunduğu ekonomik durumun "paradan para kazanma ekonomisi" nedeniyle oluştuğunu belirterek, bu durumun ülkenin en büyük yaralarından biri olduğunu vurguladı.
Ekonominin temel yapısal sorunlarına değinen Bayraktaroğlu, geçmiş dönemlerden örnekler vererek mevcut durumu açıkladı. 1978-79 döneminde Bülent Ecevit hükümeti sırasında düşük petrol fiyatlarının yarattığı ekonomik ortam, ardından Süleyman Demirel döneminde 300 milyon dolarlık yatırımın ardından benzinin bollaşması ancak bunun maliyetli olması gibi örneklerle, Türkiye'nin ekonomik politikalarındaki yanlışlıkları ortaya koydu. Uzman, Tansu Çiller'in başbakanlık dönemindeki yanlış politikalar nedeniyle o dönemde Çiller'le yaşadığı tartışmayı ve bunun sonucunda işinden kovulmasını da anlattı.
Mevcut hükümetin ekonomi yaklaşımını değerlendiren Bayraktaroğlu, Nebati dönemindeki faiz politikalarını eleştirdi. Faizlerin düşürülmesinin doğru olduğunu ancak bunun yönteminin yanlış uygulandığını savunan uzman, kendi idealindeki ekonomi modelini detaylandırdı. Buna göre, faizlerin düşürülmesiyle oluşacak para bolluğunun sanayicilere hisse senetleri karşılığında faizsiz ve uzun vadeli krediler olarak verilmesi gerektiğini, böylece ithal ikamesi üretilebileceğini belirtti. Bu modelde 3 yıl ödemesiz, 7 yıl geri ödemeli kredilerin önemli bir rol oynayacağını vurguladı.
Tarım sektöründeki mevcut durumu değerlendiren ekonomist, küçük tarım arazilerinin verimsizliğine dikkat çekti. 30-40 dönümlük küçük arazilerin yetersiz olduğunu, köylülerin tarlalarını en az 300 dönüm olacak şekilde birleştirmesi gerektiğini ifade etti. Yunanistan'daki çiftçilere verilen mazotun Türkiye'deki fiyatın yarısı olması ve %6-7 faizle kredi kullanmalarını örnek göstererek, Türk çiftçisinin %60 faizle rekabet edemediğini vurguladı. Bu durumun tarımsal üretimde ciddi verimsizliklere yol açtığını belirtti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın başlattığı "500 Bin Sosyal Konut Seferberliği" projesini değerlendiren Bayraktaroğlu, bu girişimi "hareket doğru, yöntem yanlış" olarak nitelendirdi. Kendi önerdiği alternatif modeli açıklarken, Merkez Bankası kaynaklarından sıfır faizle, 30 yıl vadeli ve 60 metrekareyi geçmeyen evlerin inşa edilmesi gerektiğini söyledi. Bu evlerin taksitlerinin kira gibi ödenmesi karşılığında senet alınması ve bu senetlerin Merkez Bankası'nda tutularak para basımında "karşılık" olarak kullanılması fikrini John Kenneth Galbraith'in "denizdeki palamut ve uskumru karşılığı para basılabilir, ancak kum karşılığı basılamaz" teorisiyle destekledi.
2025 yılının Türkiye ekonomisi açısından önemli gelişmeleri de gündemde. 500 bin sosyal konut projesi için başvurular 15 Kasım 2025'te başladı ve 500 bin dar gelirlinin ev sahibi olması hedefleniyor. Proje kapsamında hak sahibi belirleme kuraları 29 Aralık 2025-27 Şubat 2026 arasında çekilecek ve ilk teslimlerin Mart 2027'de yapılması planlanıyor. TOKİ verilerine göre Ankara'da yaklaşık 30 bin, İzmir'de 21 bin, Bursa, Gaziantep ve Konya'da 13 bin, Hatay ve Diyarbakır'da ise 12 bin konut hayata geçirilecek.
Liberal, sosyalist ve demokrat kavramları arasındaki ilişkiye değinen Bayraktaroğlu, "liberal" kelimesinin Latince kökenli olup "özgürlükçü" anlamına geldiğini, "sosyalist" kelimesinin ise "insancıl" ve "gelir dağılımında adalet" istemek anlamına geldiğini açıkladı. Tam eşitliğin mümkün olmadığını Sovyetler Birliği örneğiyle anlatan uzman, önemli olanın "fırsat eşitliği" olduğunu vurguladı. "Demokrat" kavramını bu iki değeri dengeleyen, adil ve herkese eşit mesafede duran bir yaklaşım olarak tanımladı.
Eşitliğin yargıda ve sportif yarışmalarda olması gerektiğini belirten Bayraktaroğlu, herkesin mahkeme karşısında eşit olması gerektiğini ancak ekonomik imkanlarda mutlak eşitliğin mümkün olmadığını anlattı. Bernie Sanders örneğini vererek, Amerikan gençlerine "liberal demokrat sosyalist" olmanın mümkün değil, gerekli olduğunu öğrettiğini ve bunun gelir dağılımında adalet ve nitelikli eğitime erişim anlamına geldiğini ifade etti.
2025 Genel Tarım Sayımı kapsamında, çiftçilerin faaliyetlerinin doğru ve eksiksiz kayıt altına alınması için kapsamlı bir çalışma başlatıldı. Tarım ve Orman Bakanlığı, 2025 yılı performans programında gıda güvenliğini sağlama ve tarımsal üretimi artırma hedeflerini öne çıkardı. Bu kapsamda sürdürülebilir tarım politikalarının geliştirilmesi ve organik tarım sertifikasyon süreçlerinde dijital başvuru ve denetim sisteminin zorunlu hale getirilmesi gibi önemli adımlar atılıyor.
Türkiye'nin içinde bulunduğu kavram karmaşasının ülkeyi olumsuz bir yere götürdüğünü belirten Bayraktaroğlu, liberal demokrat sosyalist felsefenin mutlaka uygulanması gerektiğini aksi takdirde üçüncü bir dünya savaşına doğru gidileceğini söyledi. 30 yıldır bu fikirleri dile getirdiğini ancak kimsenin kendisini dinlemediğini ve bu durumdan dolayı üzerine vergi memurlarının gönderildiğini gülerek anlattı.
Son dönemde Türkiye ekonomisinde yaşanan gelişmeler ışığında, IMF'nin Türkiye'ye ilişkin büyüme beklentisini 2025 için %2,7'ye yükseltmesi ve 2026 için de %3,2 düzeyinde tutması dikkat çekici. TÜİK verilerine göre 2025'in ikinci çeyreğinde Türkiye ekonomisi %4,8 büyürken, yıllık enflasyon oranı Eylül 2025'te %33,29 olarak gerçekleşti. Ekonomik güven endeksi ise Ekim 2025'te 98,2 seviyesinde kaydedildi.
Bütün bu gelişmeler ışığında, Türkiye'nin ekonomik geleceği için uzmanların önerdiği alternatif çözüm modellerinin değerlendirilmesi ve mevcut politikaların gözden geçirilmesi gerektiği açık. Özellikle konut, tarım ve gelir dağılımı alanlarında atılacak adımlar, ülkenin ekonomik dönüşümünde kritik rol oynayacak.
