Yıl sonuna yaklaşırken milyonlarca vatandaşın en çok merak ettiği konulardan biri, mutfak masraflarını doğrudan etkileyen gıda fiyatlarının geleceği oluyor. Özellikle son yıllardaki yüksek artışlar sonrası, 2026 yılında bir rahatlama olup olmayacağı yoğun şekilde tartışılıyor. Küresel emtia piyasalarındaki hareketler, yerel üretim koşulları ve enflasyon tahminleri, bu sorunun cevabında kilit rol oynuyor.
Küresel ölçekte bakıldığında, gelişmiş ekonomilerde gıda enflasyonunun 2026 yılında önemli ölçüde yavaşlaması veya düşüş eğilimine girmesi bekleniyor. Capital Economics'in son raporuna göre, çoğu gelişmiş ülkede tarım ürünleri fiyatlarındaki öngörülen gerilemeler, iklim kaynaklı aksaklıkların azalması ve üretici maliyetlerindeki dengelenme sayesinde gıda enflasyonu baskıları hafifleyecek. Örneğin, şeker, kakao ve bazı temel ürünlerde fiyat düşüşleri zaten başlamış durumda. Bu eğilim, küresel gıda endekslerinin stabilizasyonuna işaret ediyor ve birçok ülkede gıda TÜFE katkısının yüzde 2 civarına ineceği öngörülüyor.
Ancak bazı ülkelerde istisnalar dikkat çekiyor. Kanada gibi bölgelerde kuraklık etkileri ve üretici fiyatlarındaki toparlanma nedeniyle gıda enflasyonu yüzde 4 seviyelerinde yüksek kalmaya devam edebilir. Japonya ve Birleşik Krallık'ta ise işgücü maliyetleri ile asgari ücret artışlarının etkisiyle baskılar zirve yapmış olsa da, 2026'da işgücü piyasasının gevşemesiyle yavaşlama bekleniyor. ABD ve euro bölgesinde ise daha ılımlı bir seyir hakim; gıda enflasyonu yüzde 2-3 bandında dengelenecek.
Yerel dinamikler açısından, gıda fiyatlarını etkileyen başlıca faktörler arasında iklim koşulları, arz şokları ve işlenmemiş gıda grubundaki oynaklık öne çıkıyor. Son dönemde yaşanan kuraklık, zirai don ve aşırı sıcaklıklar, bitkisel üretim tahminlerini aşağı çekerek fiyatlarda yukarı yönlü riskler oluşturdu. Bu etkiler, özellikle taze meyve-sebze ve temel tahıl ürünlerinde kendini gösteriyor. Öte yandan, küresel tarım emtia fiyatlarındaki düşüş eğilimi, ithalat kanalından olumlu yansımalar sağlayabilir.
Merkez Bankası'nın enflasyon raporlarında vurgulandığı üzere, gıda varsayımları tahminlerde önemli bir rol oynuyor. Olumsuz hava koşulları nedeniyle gıda enflasyonu katkılarının yukarı revize edildiği dönemler olsa da, sıkı para politikası ve arz yönlü tedbirlerin etkisiyle dezenflasyon sürecinin desteklenmesi hedefleniyor. Ara hedefler çerçevesinde, genel enflasyonun kademeli düşüşü, gıda grubunu da dolaylı olarak etkileyecek.
Piyasa katılımcıları ve bağımsız araştırmalar, 2025 Kasım itibarıyla gıda enflasyonunun yüzde 27'ler civarında seyrettiğini gösteriyor. Yıl genelinde ortalama artışlar yüksek olsa da, bazı alt gruplarda sınırlı gerilemeler gözlendi; örneğin süt ürünleri ve yumurtada hafif düşüşler kaydedildi. Ancak ekmek, pirinç ve un gibi temel ürünlerde artış trendi sürdü. Bu tablo, yapısal sorunların çözümü olmadan artış eğiliminin devam edebileceği uyarısını beraberinde getiriyor.
Uzman görüşlerine göre, 2026'da küresel olumlu rüzgarlar ve yerel politika eşgüdümü sayesinde gıda fiyatlarında göreceli bir yavaşlama mümkün. Tarım sektöründeki verimlilik artırıcı yatırımlar, alternatif pazarlama kanalları ve dış ticaret tedbirleri, arz sürekliliğini destekleyerek baskıları azaltabilir. Iklim değişikliğinin uzun vadeli etkileri ise risk unsuru olarak masada kalmaya devam ediyor; çalışmalar, küresel gıda maliyetlerini yıllık 1.5-1.8 puan artırabileceğini öngörüyor.
Genel enflasyon tahminleri de gıda dinamiklerini yakından ilgilendiriyor. 2025 sonu için yüzde 31-33 bandı öngörülürken, 2026'da yüzde 13-19 aralığına gerileme bekleniyor. Bazı ekonomistler ise daha iyimser senaryolarda yüzde 23 civarı seviyeleri işaret ediyor. Bu düşüş patikası gerçekleşirse, gıda grubunun enflasyona katkısı da azalacak ve hanehalkı bütçelerine olumlu yansıyacak.
Hanehalkı beklentilerinde ise iyileşme sınırlı; fiyat artışlarının kalıcı algısı sürüyor. Ancak piyasa ve reel sektör tarafında kademeli gerileme eğilimi güçleniyor. Gıda enflasyonunun genel TÜFE içindeki ağırlığı göz önüne alındığında, bu grubun kontrol altına alınması dezenflasyon için kritik önem taşıyor.
Sonuç olarak, 2026 yılı gıda fiyatları açısından karışık sinyaller veriyor. Küresel düşüş eğilimi umut verici olsa da, yerel arz şokları ve iklim riskleri dikkatle izlenmeli. Politika yapıcıların eşgüdümlü adımları ve emtia piyasalarındaki stabilizasyon, olumlu bir tablo çizmek için anahtar rol oynayacak. Yatırımcılar ve tüketiciler, bu gelişmeleri yakından takip ederek bütçe planlamalarını şekillendirebilir.
Gıda fiyatlarındaki olası değişimler, sadece mutfak masraflarını değil, genel ekonomik dengeleri de etkileyecek. Önümüzdeki dönemde açıklanacak veriler ve raporlar, bu sorunun net cevabını verecek. Piyasa dinamikleri her zaman sürprizlere açık, bu yüzden güncel gelişmeler büyük önem taşıyor. Enflasyon haberleri ve gıda piyasası analizleri, karar süreçlerinde vazgeçilmez bir yer tutuyor.
