Türkiye'nin kalabalık sokaklarında, her sabah kahvesini yudumlayanlar, öğle arasında fast food kuyruklarında bekleyenler veya akşam eve dönerken yorgun adımlarla yürüyenler... Günlük hayatın koşturmacası, sağlığı arka plana atıyor gibi görünebilir. Ama ya o koşturmacanın ortasında, sessiz bir devrim kopuyorsa? Parklarda yürüyüş yapan gruplar, semt merkezlerinde beslenme seminerleri, gençlerin sigara bırakma seansları... Bu sahneler, sadece rastgele değil; bir ulusal uyanışın parçaları. Sağlıklı yaşam, artık lüks değil; bir zorunluluk haline geliyor. Ve bu uyanışın kalbi, Sağlıklı Hayat Merkezleri'nde atıyor. Bir yılda 20 milyondan fazla başvuruyla rekor kıran bu merkezler, Türkiye'nin sağlığını baştan yazıyor. Peki, bu rekorun arkasında ne yatıyor? Ekonomik baskılar mı, pandemi sonrası farkındalık mı yoksa geleceğe dair umut mu? Bu hikaye, sadece istatistiklerden ibaret değil; milyonlarca hayatın dönüşüm yolculuğu.
Şimdi, derin bir nefes alın ve bu rekorun katmanlarına inin. 10 Eylül 2025'te Anadolu Ajansı ve TRT Haber'in duyurduğu verilere göre, Sağlık Bakanlığı bünyesindeki Sağlıklı Hayat Merkezleri'ne (SHM) 1 Temmuz 2024-1 Temmuz 2025 döneminde tam 20 milyon 366 bin 274 başvuru yapıldı. Bu rakam, bir önceki yıla göre yüzde 15'lik bir artış anlamına geliyor; pandemi öncesi seviyelerin iki katı. Merkezler, "Koruyan, Geliştiren ve Üreten Sağlık Modeli" ile Sağlıklı Türkiye Yüzyılı Programı kapsamında çalışıyor. Bireyleri ve toplumu sağlığa yönelik risklerden korumak, sağlıklı yaşam tarzını teşvik etmek ve birinci basamak sağlık hizmetlerini güçlendirmek amacıyla kurulan SHM'ler, 81 ilde ve ilçelerde yaygınlaşmış durumda. Sosyal güvencesi olsun ya da olmasın herkesin ücretsiz yararlanabildiği bu merkezler, beslenme danışmanlığı, psiko-sosyal destek, fizyoterapi, çocuk gelişimi, bağımlılıkla mücadele, obezite önleme, sağlıklı yaş alma gibi hizmetlerle dolu. Başvurular, MHRS üzerinden aile hekimleri aracılığıyla veya doğrudan SHM'lerden randevu alınarak yapılıyor; vaka koordinatörleri ise erişimi kolaylaştırıyor.
Bu rekor, sadece bir sayı değil; Türkiye'nin sağlık haritasındaki bir dönüm noktası. Merkezler, 16 farklı alanda hizmet sunuyor: Beslenme Danışmanlığı, Fiziksel Aktivite Danışmanlığı, Kronik Hastalık Yönetimi, Kadın ve Üreme Sağlığı, KETEM (Kanser Erken Teşhis Tarama ve Eğitim Merkezi), Çocuk ve Ergen Sağlığı, Sigara Bırakma ve Uyuşturucu ile Mücadele, Sosyal Hizmet Danışmanlığı, Bireysel Danışmanlık, Enfeksiyon Kontrolü, Bulaşıcı Hastalıklar Mücadelesi, Okul Sağlığı, Koruyucu Ağız ve Diş Sağlığı, Enjeksiyon Pansuman, Görüntüleme ve Laboratuvar Hizmetleri. Bu alanlardan en çok talep görenler arasında obezite danışmanlığı öne çıkıyor; son bir yılda 4 milyon 500 bin başvuruyla, Türkiye'nin obezite salgınına karşı atılan adımları yansıtıyor. Sigara bırakma polikliniklerinde ise 2 milyon 800 bin kişi destek aldı; bu, genç nüfusta bağımlılık oranlarının düşüşünü işaret ediyor. Kronik hastalık yönetimi ise 3 milyon 200 bin başvuruyu çekti; diyabet ve hipertansiyon gibi yaygın sorunlara odaklanıyor.
Ayrıca, SHM'lerde halka ve personele yönelik sağlık eğitimleri de rekor seviyede. "Koruyan Sağlık" modeli altında kurulan Sağlıklı Hayat Akademileri (SAHA), bireylerin sağlık okuryazarlığını artırıyor. Son bir yılda 5 milyon 432 bin 383 kişiye eğitim verildi; seminerler, atölyeler ve toplu taramalarla toplumun bilinçlenmesi hedefleniyor. Bu eğitimler, yaşam kalitesini yükseltmek, sağlıklı yaş almayı teşvik etmek ve hastalıkları önlemek için tasarlanmış. Örneğin, bir SAHA etkinliğinde katılımcılar, beslenme piramidini öğrenirken, pratik egzersizler yapıyor; başka birinde, stres yönetimi için mindfulness seansları düzenleniyor. Bu, sadece bireysel değil; toplumsal bir dönüşüm. Pandemi sonrası artan farkındalık, ekonomik zorluklarla birleşince, ücretsiz hizmetlere talep patladı. Milat Gazetesi ve Bursa Hakimiyet gibi kaynaklar, bu rekoru "halkın sağlık bilincinin yükselişi" olarak yorumluyor.
Peki, bu rekorun kökenine inelim ki, hikayenin köklerini anlayalım. SHM'ler, 2011'de pilot olarak başlamış; 2015'te yaygınlaşmış ve 2020'de pandemiyle ivme kazanmıştı. O dönemde, 10 milyon başvuru bile rekor sayılıyordu; ama 2024-2025'te 20 milyona sıçraması, Sağlıklı Türkiye Yüzyılı Programı'nın etkisiyle açıklanıyor. Bu program, 2023'te Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açıklanmış; koruyucu sağlığı ön plana çıkarıyor. Önceki yıllarda, obezite oranı %32'lerdeyken (TÜİK verileri), SHM'ler sayesinde %28'e geriledi; sigara kullanımında %25'lik düşüş gözlendi (Sağlık Bakanlığı raporları). 2023'te 15 milyon başvuru yapılmışken, 2024-2025'teki artış, enflasyon ve yaşam maliyeti baskısıyla ücretsiz hizmetlere yönelimi artırdı. Diriliş Postası ve Türkgün gibi yayınlar, bu büyümeyi "halkın proaktif sağlığa geçişi" olarak nitelendiriyor. Pandemi, aşı kampanyaları ve kronik hastalık taramaları, SHM'leri vazgeçilmez kıldı; vaka koordinatörleri, erişimi %40 artırdı.
Geleceğe dair yorumlar, umut dolu ama iddialı. Bu rekor, 2025 sonuna doğru 25 milyona ulaşabilir; eğer SAHA eğitimleri genişlerse, obeziteyi %20'ye indirebilir. Uzmanlar, SHM'lerin dijital entegrasyonuyla (mobil app'ler, online seminerler) erişimi %50 artıracağını öngörüyor. Ancak, enflasyon %50'leri aşmışken, beslenme danışmanlıkları için yerel ürün vurgusu kritik; yoksa talep artışı, uygulama zorluğu yaratabilir. Yeni Birlik ve Gaziantep27 gibi kaynaklar, "SHM'ler, Türkiye'nin sağlık devriminin lokomotifi" diyor. Gelecekte, yapay zeka destekli kişiselleştirilmiş planlar standart olabilir; bir kullanıcı, app üzerinden beslenme takibi yapıp, SHM'de takip randevusu alacak. Ama tehlike: Bölgesel eşitsizlikler; kırsalda başvuru %30 düşük, bu da ulusal hedefleri sekteye uğratabilir. Bakanlık, 2026'ya kadar 100 yeni SHM hedefliyor; bu, rekoru katlayabilir.
Bu rekorun detaylarını irdeleyelim ki, her yönünü görelim. Beslenme danışmanlığında 4,5 milyon başvuru, Akdeniz diyeti ve yerel gıdalarla obeziteyi hedefliyor; bir danışmanda, haftalık menüler kişiye özel tasarlanıyor. Fiziksel aktivite seanslarında 3 milyon kişi, grup yürüyüşleri ve yoga ile hareketsizliği kırıyor. Kronik hastalık yönetiminde, diyabetliler için glisemik indeks eğitimleri; sigara bırakmada nikotin replasman terapileri standart. SAHA'larda, 5 milyondan fazla eğitim; örneğin, bir seminerde 200 kişi, kalp sağlığı için el sıkma gücü testi yapıyor. Vaka koordinatörleri, randevu trafiğini yöneterek bekleme sürelerini %25 kısalttı. AA'nın grafiğine göre, en yüksek başvuru İstanbul ve Ankara'da; kırsalda ise mobil üniteler devrede.
Düşünün, bu rekorun günlük hayata yansımalarını. Sabah parkta yürüyen bir emekli, SHM'den aldığı egzersiz broşürüyle motive oluyor. İş çıkışı bir anne, çocuk gelişimi seansında ergenlik eğitimini dinliyor. Sosyal medyada, #SaglikliHayatMerkezi etiketiyle başarı hikayeleri paylaşılıyor: "Obeziteyi 10 kilo verdim, SHM sayesinde!" diye haykıranlar çoğalıyor. Merkezler, sadece tedavi değil; önleme üssü. Gelecekte, belki okullarda SHM kulüpleri; çocuklar, erken yaşta sağlıklı beslenmeyi öğrenecek.
Bu hikaye, sadece bir rekor değil; bir zafer. 20 milyon başvuru, Türkiye'nin sağlığa sarılışını simgeliyor. SHM'ler, bireyleri güçlendirirken, toplumu dönüştürüyor. Eğer bu ivme sürerse, Sağlıklı Türkiye Yüzyılı gerçek olacak. Ama şimdilik, en yakın merkeze bir randevu alın; o adım, hayatınızdaki değişimin başlangıcı olabilir. Ve kim bilir, belki yarınki rekor, sizin hikayenizle yazılacak.
