Pakistan siyaseti, eski Başbakan İmran Han'ın yargı süreçleriyle uzun süredir çalkalanıyor. 73 yaşındaki Han, 2022'de görevden ayrıldıktan sonra birden fazla davayla karşı karşıya kaldı. Bu davalardan biri, devlete ait hediyelerin usulsüz kullanımıyla ilgili Toshakhana vakası olarak bilinen süreçte yeni bir boyut kazandı.
Mahkeme, İmran Han ve eşi **Büşra Bibi**'yi, yabancı devlet adamlarından alınan hediyeleri piyasa değerinin çok altında göstererek satın almak ve satmakla suçlu buldu. Çift hakkında **17'şer yıl hapis cezası** verildi. Bu ceza, 10 yıl ağır hapis (suç ortaklığı ve güveni kötüye kullanma maddelerinden) ile 7 yıl (yolsuzluk önleme yasasından) olmak üzere toplamda şekillendi.
Suçlamaların merkezinde, 2021 yılında Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed Bin Selman tarafından hediye edilen **Bulgari marka mücevher seti** yer alıyor. Yaklaşık **285 bin dolar** değerindeki bu setin, çift tarafından sadece **10 bin doların biraz üstünde** beyan edilerek alındığı iddia edildi. Pakistan yasalarına göre, yetkililer yabancı hediyeleri ellerinde tutmak isterse piyasa değerinden satın almak ve geliri beyan etmek zorunda.
Duruşma, Rawalpindi'deki Adiala Cezaevi'nde kapalı kapılar ardında gerçekleştirildi. Han ve Bibi zaten tutuklu oldukları için cezaevinde hazır bulundu. Aile üyelerinin duruşmaya alınmadığı belirtilirken, mahkeme yaş faktörü (Han'ın 73 yaşı) ve Bibi'nin kadın olması nedeniyle "hafifletici" bir ceza verdiğini açıkladı. Ayrıca her ikisine de yaklaşık **16,4 milyon Pakistan rupisi** (yaklaşık 52 lakh Hint rupisi) para cezası kesildi.
Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi (PTI), kararı "tarihin kara bir sayfası" olarak nitelendirdi. Parti sözcüleri, kapalı duruşmanın adil olmadığını, "kanguru mahkemesi" gibi işlediğini ve fiilen askeri yargılama olduğunu savundu. Sosyal medyada paylaşılan görüntülerde, Han'ın kız kardeşi Aleema Han'ın cezaevine alınmadığı görüldü. PTI, Pencap eyaletinde protesto çağrıları yaptı.
Savcılık ve hükümet tarafı ise kararın delillere dayalı ve adil olduğunu savunuyor. Enformasyon Bakanı Attaullah Tarar, çiftin yolsuzluğa bulaştığını belirterek mahkemeyi övdü. Hükümet, suçlamaların siyasi değil hukuki olduğunu tekrarladı.
İmran Han, 2023'ten beri çeşitli yolsuzluk ve diğer suçlamalardan dolayı cezaevinde. Daha önce de benzer Toshakhana davasında ceza almış, ancak bazıları temyizle düşmüştü. Büşra Bibi de ayrı bir yolsuzluk davasından (Al-Qadir Trust) 7 yıl hapis cezası alıyor. Çift, tüm suçlamaları "siyasi intikam" olarak reddediyor.
Han'ın avukatları, karara yüksek mahkemede itiraz edeceklerini açıkladı. Savunma, hediyelerin usulüne uygun beyan edildiğini ve Toshakhana politikasına uyulduğunu savunuyor. Han, ifadesinde kamu görevlisi sıfatıyla suçlanamayacağını belirtmişti.
Bu karar, Pakistan'daki siyasi kutuplaşmayı derinleştiriyor. Han, hala geniş halk desteğiyle bilinen bir figür. 2024 genel seçimlerinde PTI bağımsız adaylarla güçlü çıktı ancak meclis çoğunluğunu alamadı. Parti, seçimlerde hile yapıldığını iddia ederken hükümet reddediyor.
Toshakhana davaları, Pakistan'da siyasetçilerin yabancı hediyelerle ilgili şeffaflık tartışmalarını uzun süredir gündemde tutuyor. Yasal boşluklar ve uygulama farklılıkları, birden fazla lideri benzer suçlamalarla karşı karşıya bıraktı.
Mahkeme, ceza süresinden Han ve Bibi'nin şimdiye kadar tutuklu kaldıkları dönemi düşecek (382-B maddesi). Ancak yeni ceza, mevcut hükümlerle birleşince çiftin cezaevi süreci uzuyor.
Uluslararası gözlemciler ve insan hakları örgütleri, Han'ın dava süreçlerini yakından izliyor. Birleşmiş Milletler raportörleri daha önce cezaevi koşullarını eleştirmişti. PTI, Han'ın ailesiyle görüşmesinin haftalardır engellendiğini iddia ediyor.
Bu gelişme, Pakistan ordusu ve hükümet arasındaki gerilim iddialarını da yeniden gündeme taşıyor. Han, görevden ayrılışını "dış güçler ve ordu müdahalesi" olarak nitelendiriyordu.
Kararın temyizi, Pakistan yüksek mahkemelerinde aylar sürebilir. Bu süre zarfında Han'ın siyasi yasakları ve parti faaliyetleri de tartışılacak.
Sonuç olarak, İmran Han ve Büşra Bibi'ye verilen 17'şer yıl hapis cezası, Toshakhana 2 davasında yeni bir dönüm noktası oldu. Lüks mücevher setinin usulsüz alınması suçlaması, siyasi rakipler arasında sert tepkilere yol açtı. PTI'nin protesto çağrıları ve itiraz süreci, Pakistan'daki gerilimi artırıyor. Gelişmeler, ülke siyasetini uzun süre etkileyecek gibi görünüyor.