Küresel otomotiv sektörü, pandemi ve eski çip krizinin etkisinden kurtulmaya çalışırken, şimdi de Çin ile Hollanda arasındaki siyasi gerilim yüzünden yeni bir krizle karşı karşıya. Hollanda hükümetinin Çinli Wingtech’e bağlı olan çip üreticisi Nexperia’nın kontrolünü güvenlik gerekçesiyle ele alması, Çin’in misillemesi ile sektörde domino etkisi yarattı. Bu gelişmeler, Nissan, Honda ve Bosch gibi dev markaların üretim planlarını doğrudan sekteye uğrattı.
Hollanda, “ciddi yönetim eksiklikleri” nedeniyle Nexperia’nın kontrolünü devraldığını duyurdu. Bu karar, Pekin’in tepkisini çekti ve Çin, Nexperia çiplerinin ihracatını geçici olarak durdurdu. Kısıtlamalar hafifletilse bile, Çin’in yeniden ihracata tam dönüş için Hollanda’dan kontrolü bırakmasını istemesi krizi büyüttü. Sonuç olarak, otomotivin tüm üretim zinciri kısa sürede darboğaza girdi.
Özellikle pandemi sonrası birçok marka, düşük teknolojili çiplerde bile Çin'e bağımlı olduklarını unutmuştu. Ambrose Conroy bu durumu şöyle özetledi: “Hiç kimse jeopolitik bir kesintiye hazır değildi.” Ucuz ama kritik önemdeki çiplerin yokluğu, üretim hattını tarihi bir hızda durma noktasına itti.
Çin, Nexperia’nın İnci Nehri Deltası’ndaki fabrikasında paketlenen çiplerin ihracatını keserek karşılık verdi. Bu çipler, araçların fren sistemlerinden elektrikli camlara kadar yüzlerce parçada vazgeçilmez rol oynuyor. Yedek bulunamadığı için Nissan ve Honda üretimi kısmak, Bosch ise çalışma saatlerini azaltmak zorunda kaldı. Sektörde şu gerçek yeniden gündeme geldi: “5 dolarlık çip bulunamadığı için 40 bin dolarlık araç üretilemiyor.”
Kriz derinleşirken Nexperia, bazı müşterilere tekrar çip satışına başlasa da artık ödemelerin yalnızca yuan ile kabul edileceğini duyurdu. Tüm işlem ve alışveriş aynı para biriminden yapılamadığı için sevkiyata hazır çipler, Dongguan tesislerinde stoklanmaya başladı. Apple tedarikçisi JABIL ve Avusturyalı Melecs geçici çözüm bulsa da Bosch gibi devler alternatif üretici bulmakta zorlanıyor.
ABD Başkanı Donald Trump’ın Seul’de Çin lideri Şi Cinping ile yaptığı görüşmeden sonra ihracat kısıtlamaları biraz gevşetildi. Bu durum Bosch, ZF Group ve Hella gibi markalara geçici nefes aldırdı fakat uzmanlar, sektörde yıl boyunca yeni kesintiler olabileceğini belirtiyor. Özellikle Nissan Rogue SUV üretiminin kısılması, krizin ciddiyetinin altını çiziyor.
Analistler sektörü hala “kırılgan” olarak sınıflandırıyor. Julie Boote, “Birkaç aylık stok tutmuş olmaları gerekirdi” derken, Nissan yöneticisi Guillaume Cartier ise tedarik zincirlerinde dönüşümün uzun zaman aldığını şöyle ifade ediyor: “Üç yılda tüm sistemi değiştirebileceğinize inanıyor musunuz?”
Sektörde tek sorun tedarik değil, çiplerin araçlara nasıl entegre edildiği de krizi büyütüyor. Çünkü Nexperia çipleri doğrudan komponentlere lehimleniyor ve alternatif başka bir çipi hemen takmak mümkün olmuyor. Hella yeni tedarikçileri değerlendiriyor, fakat testler aylarca sürebiliyor ve bu da süreci uzatıyor. Uzmanlara göre çeşitlendirme zorunlu ancak maliyet ve zaman baskısı sektörün elini kolunu bağlıyor.
Nexperia, özellikle Almanya’daki otomotiv devleri için çok önemli bir tedarikçi. Hamburg’daki fabrikada 1600 kişi çalışıyor ve modernizasyon yatırımları devam ediyor. Şirket yöneticileri, Batı ile Çin arasında gerilimin artması durumunda Avrupa ve Çin için tamamen ayrı tedarik zincirleri oluşturulabileceğinin sinyalini verdi.
Tüm bu gelişmelerle birlikte Kasım 2025 itibarıyla otomotiv sektörünü yeni bir kriz bekliyor ve belirsizlik devam ediyor.