Adalet sisteminde uzun zamandır beklenen reformlar, son yasalaşan düzenlemelerle hayata geçti ve birçok vatandaşın hayatını doğrudan etkileyecek yenilikler getirdi.
Bu kapsamlı değişiklikler, ceza infazından sosyal güvenliğe, trafik güvenliğinden dijital dolandırıcılığa kadar geniş bir yelpazede toplumun günlük yaşamını daha güvenli ve adil hale getirmeyi amaçlıyor. Özellikle cezaevlerindeki yoğunluğu azaltacak ve caydırıcılığı artıracak maddeler, kamuoyunda büyük yankı uyandırdı.
Öncelikle, infaz rejiminde yapılan önemli bir yenilikle, 31 Temmuz 2023 tarihi ve öncesinde işlenmiş suçlar nedeniyle hükümlü olanlara yönelik covid düzenlemesi olarak bilinen uygulama genişletildi. Bu düzenleme sayesinde, kapalı ceza infaz kurumlarından açık ceza infaz kurumlarına geçiş ve denetimli serbestlikten yararlanma süresi üç yıl daha erken sağlanıyor. Yaklaşık 55 bin hükümlünün ilk etapta bu imkândan faydalanması bekleniyor. Ancak bazı suçlar bu kapsama alınmadı; örneğin deprem nedeniyle bina yıkılması sonucu meydana gelen öldürme suçları, kadına veya çocuğa karşı kasten işlenen suçlar, cinsel istismar ve benzeri ağır fiiller kapsam dışı bırakıldı. Adalet Bakanlığı, ceza infaz kurumlarında gerekli hazırlıkların tamamlandığını ve işlemlerin hemen başlatıldığını duyurdu. Bu adım, infaz adaletini sağlamak ve yargılama süreçlerindeki gecikmelerden kaynaklanan eşitsizlikleri gidermek amacıyla atıldı.
Bir başka dikkat çeken düzenleme ise Genel Sağlık Sigortası (GSS) prim borçlarına ilişkin af niteliğinde bir kolaylık. 1 Ocak 2016 tarihinden önce biriken ödenmemiş zorunlu GSS primleri ile gecikme zamları tamamen siliniyor. Bu değişiklikten yaklaşık 1 milyon 477 bin vatandaş yararlanacak ve toplamda 3 milyar 258 milyon lira borç yükü kalkacak. Kamu borçlarını hafifletmeyi hedefleyen bu madde, özellikle ekonomik zorluk yaşayan bireyler için önemli bir rahatlama sağlıyor.
Ceza hukukunda caydırıcılığı artıran birden fazla madde devreye girdi. Taksirle yaralama suçunda hapis cezaları ağırlaştırıldı; alt sınır 3 aydan 4 aya, üst sınır 1 yıldan 2 yıla çıkarıldı. Eğer fiil birden fazla kişiyi etkiliyorsa alt sınır 6 aydan 9 aya, üst sınır ise 3 yıldan 5 yıla yükseltildi. Bu, trafik kazaları veya benzeri olaylarda daha etkin koruma anlamına geliyor.
Suç örgütleriyle mücadelede de önemli adımlar atıldı. Örgüt faaliyetlerinde çocukları araç olarak kullanan yöneticilere verilen cezalar yarısından bir katına kadar artırılacak. Ayrıca örgüt silahlıysa ceza dörtte bir oranında daha fazla olacak. Bu düzenleme, çocukların suça sürüklenmesini önlemeyi ve örgütlü suçlara karşı toplumu korumayı hedefliyor.
Toplumsal huzuru bozan davranışlara yönelik cezalar da sertleştirildi. Meskûn mahalde silahla ateş etme suçu artık 1 yıldan 5 yıla kadar hapisle cezalandırılacak. Ses ve gaz fişeği atabilen silahlar da genel güvenliği tehlikeye sokma kapsamına alındı; bu fiiller için 6 aydan 3 yıla hapis öngörülüyor. Özellikle düğün, nişan veya asker uğurlaması gibi toplu etkinliklerde işlenirse ceza yarı oranında artırılacak. Bu madde, maganda kurşunu olaylarını azaltmak için kritik öneme sahip.
Trafik güvenliğinde yeni bir suç tipi tanımlandı: Hukuka aykırı şekilde aracı durdurmak veya hareketini engellemek, yani trafikte yol kesmek artık müstakil bir suç. Bu fiili işleyenlere 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası verilecek. Ancak toplantı ve gösteri yürüyüşleri sırasında geçici engellemeler bu kapsam dışı tutuldu.
Dolandırıcılık ve hırsızlık suçlarında finansal tedbirler getirildi. Nitelikli hırsızlık, dolandırıcılık veya banka/kredi kartı suçlarında makul şüphe durumunda, banka hesapları, ödeme sağlayıcıları veya kripto varlık hesapları 48 saatliğine askıya alınabilecek. Bu işlem Cumhuriyet başsavcılığına bildirilecek ve hesap sahibi itiraz hakkına sahip olacak. Savcı 24 saat içinde karar verecek. Bu uygulama, dijital dolandırıcılıkların önlenmesinde hızlı müdahale imkânı sunuyor.
Elektronik haberleşme alanında hat sayısı ve abonelik güvenliği artırıldı. Abonelikler artık biyometrik doğrulama (yüz veya parmak izi) veya şifreyle teyit edilmek zorunda. Resmi kimlik olsa bile elektronik doğrulama olmayan belgelerle abonelik yapılamayacak. Hat sayısı Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından sınırlanacak ve üç ayda bir abonelerin aktifliği resmi makamlardan kontrol edilecek. Teyit edilemeyen hatlar kapatılacak. Bu düzenleme, usulsüz hat kullanımını engellemeyi amaçlıyor.
Paket başlangıçta 38 madde olarak sunulmuş, bazı maddeler (internet yayınlarıyla ilgili Anayasa Mahkemesi iptalleri nedeniyle) çıkarılmış ve Genel Kurul'da 5 yeni madde eklenerek toplam 40 maddeye ulaşmıştı. Tüm bu değişiklikler, Resmi Gazete'de yayımlanarak hemen yürürlüğe girdi ve toplumun farklı kesimlerini etkileyecek sonuçlar doğurmaya başladı.
Bu reformlar, suçla mücadelede daha etkin bir yapı oluştururken, aynı zamanda mağdur haklarını güçlendiriyor ve infaz sisteminde insani yaklaşımları ön plana çıkarıyor. Özellikle tahliye imkânı ve borç silme gibi maddeler, birçok aile için yeni bir başlangıç anlamına geliyor. Caydırıcı cezalar ise toplumsal güvenliği pekiştirecek adımlar olarak değerlendiriliyor.