Büyük bir endüstriyel krizin ayak sesleri, tüm dünyada yankılanmaya başladı. Tedarik zincirlerinin en kritik halkalarından birinde yaşanan beklenmedik kırılma, Avrupa'nın ve özellikle Almanya'nın sanayi devi Volkswagen'i doğrudan hedef aldı. Bir süredir fısıltı gazetelerinde konuşulan o felaket senaryosu, artık bir ihtimal olmaktan çıkıp, gerçeğe dönüşme riskiyle yüz yüze. Otomotiv dünyasının en köklü ve en çok sevilen modellerinden birinin geleceği, uluslararası siyasetin gölgesinde büyük bir belirsizliğe doğru sürükleniyor.
Ve beklenen haber geldi: Volkswagen, efsanevi modeli Golf’ün ve popüler SUV’u Tiguan’ın üretimini durdurma hazırlığına başladı! Bu radikal karar, firmanın Wolfsburg’daki ana tesisinde uygulanacak ve neden, tüm dünyayı saran bir çip sıkıntısı. Alman devi, elindeki kritik çip stoklarını koruma amacıyla, önümüzdeki haftadan itibaren işleri askıya alma ihtimalini masaya koydu. Bu durum, sadece bir modelin değil, tüm sektörün geleceği için alarm zillerinin çalmaya başladığını gösteriyor.
Peki, bu kritik çip sıkıntısının kaynağında ne var? Cevap, ABD ile Çin arasında tırmanan ticaret savaşının beklenmedik bir sonucu. Avrupa’nın çip tedariğinin yaklaşık yüzde 40’ını tek başına karşılayan, merkezi Hollanda-Nijmegen’de bulunan Nexperia firması, Çinli teknoloji grubu Wingtech’in bir parçası olmasına rağmen ABD’nin baskısıyla Hollanda’nın kontrolüne geçti. Pekin yönetimi, Nexperia'nın fikri mülkiyet haklarına ilişkin kaygılar nedeniyle Hollanda hükümetinin firmayı kontrol altına almasına misilleme olarak, parça ihracatını derhal yasakladı. Bu misilleme, Nexperia’daki çip üretiminin askıya alınmasına yol açtı ve şirketin 10 Ekim tarihli, "Artık çip tedarikini garanti edemeyiz" açıklamasıyla küresel tedarik zincirinde kriz resmen başladı.
Bu durumdan en olumsuz etkilenen ise, Almanya’da tam 727 bin kişinin istihdam edildiği otomotiv sektörü oldu. Wolfsburg’daki ana tesiste, Volkswagen’in üretim durdurma riskini artık tamamen göz ardı edemeyeceğini Çarşamba günü çalışanlarına duyurması, endişeleri zirveye taşıdı. Konuya yakın kaynaklar, kısa vadede üretimin süreceğini belirtse de, belirsizliğin giderek arttığını açıkça ifade ediyor. Yaşanan bu durumun normale dönmesinin aylar alabileceği belirtilirken, Volkswagen olası bir üretim kesintisine karşı önlem olarak şimdiden Almanya İş Kurumu ile devlet destekli kısa çalışma programını ileride kullanma ihtimaline dair görüşmeler yürütüyor. Ancak şirket, bu konuda yorum yapmaktan kaçınıyor.
Krizin etkileri sadece otomotiv sektörüyle de sınırlı değil. Nexperia’nın otomobiller için ürettiği çeşitli minik parçaların yanı sıra, Çin’den gelmesi duran hammadde ve yedek parça akışının, günlük hayatımızda kullandığımız ürünleri de vuracağı tahmin ediliyor. Uzmanlara göre bu devasa tedarik sorunu; kahve makineleri, televizyonlar ve hatta çamaşır makineleri gibi beyaz eşya üretimini de doğrudan etkileme potansiyeli taşıyor. Avrupalı otomobil üreticileri, Çin'in Nexperia ürünlerinin ihracatını yasaklamasıyla birlikte tedarik zincirlerinde ciddi aksaklıklar yaşanabileceği uyarısında bulundu. Bu kriz dalgasının, er ya da geç Atlantik’i aşarak ABD’ye de sıçraması bekleniyor.
Tedariğin karmaşık yapısı, krizin derinliğini ortaya koyuyor: Şirketin çiplerinin büyük bir kısmı Avrupa'da üretilse bile, kritik paketleme işlemleri Çin'de gerçekleştiriliyor. Mevcut çip stoklarının ne kadar süre yeteceği ise, otomotiv devleri için en büyük muamma. Volkswagen ve lüks markası Porsche, bu yeni dönemde temkinli adımlar atıyor. Porsche sözcüsü, lüks markanın üretiminin şu an için normal şekilde sürdüğünü belirtse de, tüm Avrupalı üreticiler diken üstünde. Volkswagen ve Mercedes-Benz gibi devler, COVID-19 pandemisi dönemindeki yarı iletken krizine benzer bir kaosu önlemek amacıyla yeni tedarik kaynakları arayışına girdi bile. Sektör kaynakları, Infineon, NXP ve Texas Instruments gibi üreticilerin alternatif olabileceğini dile getiriyor ancak bu geçiş sürecinin, gerekli onay prosedürleri nedeniyle zaman alacağı net bir şekilde ifade ediliyor.
Bir efsanenin üretim bandının, küresel siyasi gerilimler nedeniyle durma noktasına gelmesi, otomotiv tarihine geçecek benzersiz bir dönüm noktasıdır. Golf'ün akıbeti, sadece Volkswagen'in değil, tüm Avrupa sanayisinin ne denli kırılgan bir tedarik ağı üzerine kurulu olduğunu tüm dünyaya gösterdi. Dünya, çip krizinin getirdiği yeni bir ekonomik düzene doğru ilerlerken, milyonlarca sürücünün kalbinde özel bir yeri olan bu modelin geleceği, belirsizliğin sisli perdesi ardında heyecanla beklenen büyük bir haber olmaya devam ediyor. Bu krizin aylarca süreceği tahminleri, otomotiv sektöründeki fırtınanın daha yeni başladığını işaret ediyor.
