Türkiye'de son dönemde artan jeopolitik gerilimler ve doğal afet riskleri, ulusal güvenlik önlemlerini yeniden şekillendiriyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın 7 Kasım 2025'te Resmi Gazete'de yayımlanan güncellemesiyle, sığınak yönetmeliği kökten değişti. Artık 10'dan fazla daire içeren yeni konutlar, yurtlar, oteller, bakımevleri ve endüstriyel tesislerde sığınak inşası zorunlu hale geliyor. Bu düzenleme, mevcut binaların bodrumlarını otopark veya depo yerine koruma alanlarına dönüştürmeyi emrediyor; hatta hastanelerde ameliyathaneler, doğum odaları ve yoğun bakım üniteleri bodrum katlarına taşınacak. Morglar ise üst katlara yerleştirilecek şekilde planlanıyor. Bakanlık yetkilileri, bu değişikliklerin 6 aylık yoğun bir çalışma sonucu hayata geçirildiğini vurguluyor ve mevcut tüm sığınakların en geç 1 yıl içinde denetlenip mevzuata uyumlu kılınmasını zorunlu kılıyor. Mevcut özel veya genel sığınaklar için ise son tarih 31 Aralık 2028 olarak belirlendi.
Bu zorunluluk, betonun radyasyona karşı en etkili kalkanlardan biri olduğunu bilen uzmanlarca destekleniyor. Bir metre kalınlığındaki beton duvar, nükleer radyasyonu büyük ölçüde engelliyor ve sığınaklarda en az 1 metrekarelik alan kişi başına ayrılması gerekiyor. Örneğin, 500 kişilik bir sığınak için tam 500 metrekarelik bir alan tahsis edilecek, ancak bu alanda sadece ayakta durma imkanı olacak – oturma veya yatma lüksü yok. Kamu alanlarında ise dönüşüm hızlanıyor: Park ve bahçelerin alt kısımlarında %3'lük bir alan sığınağa ayrılacak, 5 binden fazla kapasiteli stadyumlarda ise %5'lik bölüm korunmaya adanacak. Metro istasyonları nükleer filtrelerle donatılacak; bu filtreler oldukça ekonomik ve belediyeler için uygulanabilirlik açısından sorunsuz. Sığınaklara jeneratörler, uydu telefonları, Wi-Fi bağlantıları, lavabolar ve tuvaletler gibi temel altyapı unsurları entegre edilecek, böylece kesintisiz iletişim ve hayatta kalma sağlanacak.
Düzenlemenin arkasında yatan nedenler, komşu ülkelerle artan gerilimler: İsrail, Yunanistan, Ermenistan ve Rusya gibi aktörlerin yüksek savaş iştahı, Türkiye'yi tedirgin ediyor. Uzmanlar, insan doğasının "çılgın gen" olarak adlandırdıkları bir eğilimle çatışmaya yatkın olduğunu belirtiyor; bu, kültürel veya bilimsel gelişimden bağımsız bir ruhsal durum. Tarihsel paralellikler ürkütücü: Birinci ve İkinci Dünya Savaşları öncesi iyimserlik dalgaları, teknolojinin tehlikeleri artırdığını gösteriyor – artık ev yapımı nükleer bombalar bile mümkün. Türkiye'de nüfus yoğunluğu sorunu da cabası; İstanbul'un 16 milyonluk kalabalığı, sığınak kapasitesini zorluyor. Eski 1987 yönetmeliği kağıt üzerinde kalmış, denetim eksikliği yüzünden ihmal edilmişken, yeni kurallar alışveriş merkezleri dahil her yapıyı kapsıyor. Vatandaşlar, "Bu düzenleme depremden ziyade savaş tehdidine mi yönelik?" diye sorarken, bakanlık denetim mekanizmalarını güçlendireceklerini açıklıyor.
Küresel boyuta baktığımızda, ABD'de devam eden hükümet kapanması bu hazırlıkları daha da anlamlı kılıyor. 30 Eylül 2025'te başlayan ve 40 günü aşan bu kriz, federal bütçenin onaylanamaması nedeniyle yaşanıyor – tarihin en uzun ikinci kapanması olarak kayıtlara geçiyor. Ortalama Amerikalı'nın 5 bin dolarlık birikimiyle ancak 2 ay dayanabileceği belirtilirken, 45 milyon kişi 500-600 dolarlık yardımlara muhtaç. Trump'ın New York seçim yenilgisi sonrası iç savaş söylentileri dolaşıyor; NATO müttefiklerine 5 milyar dolarlık silah satışları bile ertelendi. Senato'nun son onayıyla kapanma sona eriyor, ancak Trump uzlaşmayı överken, federal çalışanların iadesi süreci belirsiz. Bu kaos, zengin Amerikalıları özel sığınaklara yöneltti: Nükleer saldırı ve salgınlara karşı "bebek sarayları" gibi yeraltı şehirleri inşa ediliyor. Mark Zuckerberg, Hawaii'de 300 milyon dolarlık bir yeraltı kompleksi kuruyor – kendi enerji ve gıda kaynaklarıyla donatılmış, kıyamet sığınağı iddialarını yalanlasa da spekülasyonlar bitmiyor. Bill Gates ve Elon Musk da benzer projelerde adı geçen isimler; Musk'ın Texas'taki tesisleri uzay kalkış pistleriyle entegre. BBC'nin korkulan senaryo raporuna göre, milyarderler "yeryüzü mahvolurken" kendilerini güvenceye alıyor – Oprah Winfrey ve Tom Cruise gibi ünlüler de listede.
Türkiye'de de benzer gizli yeraltı şehirleri projeleri 81 ilde devrede; zenginler için özel bunkerlar, devlet için stratejik koruma alanları. Arnavutluk'un Tirana'sındaki Enver Hoca döneminden kalma sığınaklar hâlâ ürperti yaratıyor – terk edilmiş beton labirentler. ABD'nin nükleer cephaneliği, Trump'ın deyişiyle "dünyayı 150 kez yok edecek" kapasitede; İncirlik Üssü'ndeki bombalar, olası ABD-Rusya savaşında Türkiye'yi hedef tahtasına koyabilir. Çok kutuplu dünyada ittifaklar karmaşık: Azerbaycan İsrail'i desteklerken Türkiye'yle bağlarını koruyor, Rusya-Çin sınır gerilimleri Moğolistan'ı tampon yapıyor. Gelecek savaşlar muhtemelen ABD-Çin arasında patlayacak; Amerika tarihsel olarak geç katılsa da bu kez merkezde.
Ekonomik yansımalar da ihmal edilemez. Altın piyasasında "reset" sinyalleri var: Türkiye'de gram altın, küresel fiyattan 5 bin dolar daha pahalı – Merkez Bankası'nın yerli maden altını almaması, piyasaya salınımı artırarak farkı kapatabilir ve gram fiyatını %5 düşürebilir. Ons altın 4.076 dolara ulaşırken, gram 5.529 TL'yi gördü; 2025 Nisan'ında 3.648-4.220 TL bandı bekleniyor. Yeni Şafak'ın 6 adımlı ekonomi planı tartışılıyor: Anayasa/yasa uygulaması, forex işlemlerine gelir vergisi, faiz geliri vergisini %30'a çıkarma, yakıt ÖTV'sini sıfırlama, Asya ülkelerine (Çin, Güney Kore, Japonya, Hindistan) ek gümrük, kur sarmalını kırarak enflasyonu %15'e indirme. Bu mantıklı görünse de çelişkili: Yüksek faiz vergisi oranları düşürürken enflasyonu körükleyebilir, sermaye kaçışını tetikleyebilir. Programlarda "Yatırım tavsiyesi verilmemektedir" uyarısı standart, ama borsa beklentileri düşük – faiz indirimi umut verse de şirket durumları zayıf.
Bu sırada TOKİ'nin 500 bin sosyal konut kampanyası, 10 Kasım 2025'te e-Devlet üzerinden başladı. TC kimlik sonu 0'larla açılan başvurular, 19 Aralık'a kadar sürecek; ilk gün aşırı yüklenme sistemi dondurdu. Şartlar katı: 18 yaş üstü, 10+ yıl Türk vatandaşı, hane geliri İstanbul için net 145 bin TL, diğer iller için 127 bin TL'yi aşmamalı; eş, çocuk dahil tapu sahibi olmamak zorunlu. Şehit aileleri, terör/savaş gazileri muaf; deprem bölgelerine kota, gençlere %20, emeklilere ayrımcılık yok. 5 bin TL peşinatla, ihaleler ve inşaatlar Kasım 2025'te başlayacak, teslimler 29 Aralık 2025-27 Ocak 2026 arasında kura ile. Eleştiriler var: Sadece düşük gelirlilere hitap ediyor, kaliteli değil ama erişilebilir; yüksek gelirliler dışlanmış hissediyor.
Deprem gündemi ise sığınakları daha acil kılıyor. 10 Kasım 2025'te Balıkesir Sındırgı'da 4.5 büyüklüğünde sarsıntı, Bursa'dan İzmir'e, hatta Manisa'ya kadar hissedildi – AFAD 4.5 derken Kandilli 4.6-5.5 arası ölçtü. Geceden beri üç artçı, Simav fay hattı 7.0'lık potansiyel taşıyor. Ağustos ve Ekim 2025'teki 6.1'lik depremler sonrası Sındırgı afet bölgesi ilan edildi. Uzmanlar, kentsel dönüşümün lüks binalarla evleri pahalılaştırdığını söylüyor – kısır döngü devam ediyor. Medya rekabeti büyüklükleri şişirirken, AFAD ve Kandilli anlaşmazlıkları güveni sarsıyor.
Bu gelişmeler, Atatürk'ün 87. ölüm yıldönümünde ulusal birlik mesajını güçlendiriyor. "Onu ve ülkeyi kuran herkesi sevgi, saygı ve minnetle anıyoruz," diyen yayıncılar, "Ondan daha iyisini yapalım" çağrısıyla bitiriyor. Geopolitik fırtınalar, ekonomik dalgalanmalar ve afet riskleri karşısında Türkiye, sığınak devrimiyle geleceğe hazırlanıyor – ama soru şu: Yeterli mi? İnsan doğasının çılgınlığı, bolluk çağının sonu ve elitlerin yeraltı krallıkları, hepimizi düşündürüyor. Hazırlık zamanı, belki de şimdi.