Türkiye'de trafik güvenliğini artırmak amacıyla hazırlanan kapsamlı düzenlemeler, son dönemde büyük bir ilgi odağı haline geldi. Sürücüler, araç sahipleri ve ilgili kurumlar, bu değişikliklerin günlük hayata etkilerini merakla takip ediyor. Özellikle artan araç sayısı ve motosiklet kullanımıyla birlikte, yollardaki disiplini sağlamak için atılan adımlar, toplumun çeşitli kesimlerinden farklı tepkiler aldı. Bu süreç, hem yasal çerçeveleri hem de cezai yaptırımları yeniden şekillendirme potansiyeli taşıyor.
Asıl gelişmeler, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülmek üzere hazırlanan trafik ihlallerine yönelik adli ve para cezalarının artırılmasını öngören düzenlemenin detaylarında gizli. Bu düzenleme, kırmızı ışık ihlali, hız sınırı aşımı ve diğer trafik kural ihlallerinde uygulanan para cezalarının katlanarak artırılmasını içeriyordu. Ayrıca, ehliyet iptali gibi daha ağır yaptırımlar da gündeme getirilmişti. Toplamda 30'un üzerinde maddeyi kapsayan bu kapsamlı paket, önceki yasama döneminde uzlaşma sağlanamaması nedeniyle ertelenmiş, ancak ekim ayında yeniden Meclis gündemine alınmıştı.
Kamuoyunda büyük tepkiyle karşılaşan bu düzenleme, özellikle sürücülerin günlük rutinlerini etkileyecek unsurları barındırıyordu. Örneğin, hız sınırını belirli oranlarda aşan sürücüler için ehliyetlerine 30 ila 90 gün arasında el koyma cezaları öngörülüyordu. Şehir içi yollarda 46-55 km/saat fazla hız yapanlara 30 gün, 56-65 km/saat fazla olanlara 60 gün, 66 km/saat ve üzeri için ise 90 gün ehliyet cezası uygulanacaktı. Okul ve hastane gibi hassas bölgelerde ise 30 km/saat sınırını aşanlara benzer şekilde kademeli cezalar getirilecekti. Kırmızı ışık ihlali sonucu kazaya neden olan sürücülerin ehliyetlerine 60 gün el koyma gibi maddeler, trafik disiplinini güçlendirmeyi hedefliyordu.
Düzenlemenin bir diğer önemli yönü, plakada okunmayacak şekilde değişiklik yapan sürücülere 140 bin TL para cezası ve 30 gün trafikten men cezası uygulanmasıydı. Geçiş üstünlüğüne uymayanlara 15 bin TL, acil araçlara yol vermeyenlere 46 bin TL ve 30 gün ehliyet cezası gibi yaptırımlar da paketin parçasıydı. Gürültü kirliliği yaratan araç modifiyelerine 16 bin TL, seyir halindeyken cep telefonu kullananlara ise ilk seferde 5 bin TL, tekrarda 10 bin TL ve üçüncü seferde 1 ay ehliyet cezası öngörülüyordu. Motosiklet sürücüleri için ise yarış yapanlara 46 bin TL ve 2 yıl ehliyet cezası gibi ağır yaptırımlar düşünülmüştü.
Trafikteki saldırgan davranışlar da düzenlemenin odak noktalarındandı. Israrlı takip veya saldırı amaçlı araçtan inme gibi eylemlere 180 bin TL para cezası, 60 gün ehliyet ve 30 gün araç trafikten men cezası getirilecekti. Sosyal medyada bu tür ihlalleri özendirenlere 25 bin TL ceza, makas atma gibi şerit ihlallerine ise 60 gün ehliyet ve araç cezası uygulanacaktı. Olay yerini terk eden sürücülere 1-3 yıl hapis cezası gibi maddeler, trafik güvenliğini ön plana çıkarıyordu.
Bu düzenleme, hız ihlali, şerit takip hataları, geçiş önceliğine uymama, arkadan çarpma ve kırmızı ışık ihlalleri gibi en sık karşılaşılan sorunları hedef alıyordu. Yerleşim yerlerindeki kazaların yüksek oranı, denetim eksikliği ve artan motosiklet sayısı, bu değişikliklerin gerekçeleri arasındaydı. Motosiklet kazalarında sürücü kusurunun her üç kazadan ikisinde görülmesi, cezaların bu alanda yoğunlaşmasını sağlıyordu. Türkiye'de 32,5 milyon araç ve 7 milyona yaklaşan motosiklet sayısıyla, trafik güvenliği stratejik bir öncelik haline gelmişti.
Ancak, düzenleme Meclis'e sunulmadan önce önemli bir engelle karşılaştı. Kamuoyundan gelen yoğun tepkiler ve parti içindeki tartışmalar, süreci etkiledi. Özellikle AKP içindeki vekiller, İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya'ya tepki göstererek düzenlemenin partiye zarar verebileceğini belirtmişti. Bu tepkiler üzerine, ekim ayı sonunda TBMM Genel Kurulu'na sunulması planlanan düzenleme askıya alındı. Maddelerin yeniden değerlendirilmesi kararı alındı ve yeni bir taslak hazırlanarak gelecek ay Meclis gündemine sunulması bekleniyor.
Bu askıya alma kararı, sürücüler arasında rahatlama yarattı, ancak trafik güvenliğinin uzun vadeli iyileştirilmesi ihtiyacı devam ediyor. Denetimlerin artırılmasına rağmen cezaların caydırıcılığının yetersiz kaldığı vurgulanıyor. Örneğin, 2021-2030 Trafik Güvenliği Strateji Belgesi kapsamında, can kayıplarını 2030'a kadar en az yüzde 50 azaltma hedefi bulunuyor. 2050'de ise sıfıra indirme amacı güdülüyor. Geçmiş yıllarda denetimlerin yüzde 41,4 artırılmasına rağmen sadece sınırlı bir iyileşme sağlanması, yeni adımların gerekliliğini gösteriyor.
Trafik cezalarında genel artış trendi de dikkat çekici. 2025 yılı için güncellenen cezalar, önceki yıla göre ortalama yüzde 43,93 oranında yükseldi. Örneğin, sahte plaka kullanma cezası 280 bin TL, 'dur' ihtarına uymama 200 bin TL olarak belirlendi. Ters yönde araç sürme ve makas atma gibi ihlallere 90 bin TL ve 60 gün ehliyet cezası uygulanması planlanıyor. Bu güncellemeler, trafik disiplinini güçlendirmek için atılan adımların bir parçası.
Çakarlı araç kullanımı gibi spesifik alanlarda ise ilerleme kaydedildi. 30 Kasım 2024'te yürürlüğe giren düzenlemeyle izinsiz çakar kullanımı için para cezası, sürücü belgesinin alınması ve aracın trafikten men edilmesi gibi üçlü ceza sistemi getirildi. Bu sayede çakarlı araç kullanımı yüzde 86 azaldı ve 10 ayda 276 bin lira ceza kesildi. Benzer şekilde, alkollü araç kullanma sınırları düşürüldü ve cezalar artırıldı.
Motosiklet denetimleri de yüzde 114 artırıldı, idari işlem sayısı yüzde 101 yükseldi. 2024'te 1307 gibi rakamlar, iyileşme potansiyelini gösteriyor. Kask zorunluluğu ve diğer güvenlik önlemleri, kazaları azaltmada kritik rol oynuyor. Sürücülerin sadece yüzde 60'ının kask kullandığı tespit edilmesi, bu alandaki ihtiyaçları öne çıkarıyor.
Sonuç olarak, trafik düzenlemelerindeki bu erteleme, konunun yeniden ele alınması için fırsat yaratıyor. Sürücüler, araç sahipleri ve yetkililer, daha dengeli bir yaklaşım için çalışmaları sürdürüyor. Gelecek aylarda yeni taslağın şekillenmesiyle, trafik güvenliği alanında önemli gelişmeler yaşanabilir. Bu süreç, herkesin yollarda daha sorumlu davranmasını teşvik edecek nitelikte.
