Geçen Cuma günü Meclis'e sunulan ve toplam 36 maddeden oluşan vergi düzenleme tasarısı, Plan ve Bütçe Komisyonu'nda kabul edildi. Tasarının temel amacı, kayıt dışı ekonomiyle mücadele etmek, vergi adaletini sağlamak, vergi tabanını genişletmek ve kamu gelirlerini artırarak bütçe dengesini korumak olarak açıklandı. Ancak bu genel çerçevenin arkasında, vatandaşların ceplerine doğrudan etki edecek onlarca detay bulunuyor.
Kira geliri elde eden kesim için belki de en önemli değişiklik, mevcut muafiyet sisteminde yaşanacak. Şu anda bir takvim yılında elde edilen konut kira gelirlerinde genel bir muafiyet uygulanırken, yeni düzenleme ile bu muafiyet kaldırılıyor. Bundan sonra sadece kanunla kurulmuş sosyal güvenlik kurumlarından emeklilik, malullük, dul ve yetim aylığı alanlar için kira geliri muafiyeti devam edecek. Bu değişiklik, kira geliri elde eden ancak emekli olmayan kesim için yeni bir vergi yükümlülüğü anlamına geliyor.
Kredi ile ev alımlarında da dikkat çekici bir düzenleme yapılıyor. Şu anda kredi ile satın alınan kiralık konutlarda, ödenen faizin gider olarak indirilmesine ilişkin avantajlar nedeniyle ortaya çıkan vergi avantajı farklılıkları azaltılacak. Bu düzenleme ile kredi kullanarak ev satın alanlarla kredisiz alanlar arasındaki vergi yükü dengelenmesi hedefleniyor.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'na dördüncü geçici vergi döneminin yeniden dahil edilmesi de tasarıda yer alan önemli madde. Buna göre, geçici vergi mükellefleri kazançlarını 3, 6, 9 ve 12 aylık dönemlerde tespit edecek ve yılın son çeyreğine ilişkin geçici vergi beyannamesi alınacak. Bu değişiklik, vergi tahsilat sisteminde daha sık dönemlerde beyan ve ödeme zorunluluğu getiriyor.
Borsa İstanbul hisse senetlerinde en az yüzde 51 oranında portföyü bulunan fonlar için bir yıllık elde tutma süresi muafiyeti konusunda da önemli bir düzenleme yapılıyor. Ancak bu muafiyet, TEFAS'ta işlem görmeyen, sadece nitelikli yatırımcılara satılan ve portföy kısıtlaması olmayan belirli serbest fonlar için uygulanmayacak. Bu sayede, bazı fonların muafiyetten haksız yararlanması engellenmiş oluyor.
Tapu işlemlerinde yanlış beyanların önüne geçmek için cezai müeyyideler artırılıyor. Gayrimenkul alım satımlarında vergi kaybına yol açan yanlış beyan cezası tam bir kat artırılarak yüzde 25'ten yüzde 50'ye çıkarılıyor. Bu düzenleme, emlak piyasasında gerçek bedel üzerinden işlem yapılmasını teşvik etmeyi amaçlıyor.
Büyükşehir belediyelerinde il özel idarelerinin yerine geçen yatırım izleme ve koordinasyon başkanlıkları bünyesinde kayıtlı araçlar, motorlu taşıtlar vergisinden muaf tutulacak. Aynı başkanlıkların sahip olduğu taşınmaz mal satışları da KDV'den istisna edilecek.
Noter harcı konusunda araç satışları için yeni bir sistem getiriliyor. Yeni araçların ilk tescil işlemleri ile ikinci el araçların satış ve devir işlemlerinde, satış bedeli üzerinden oransal noter harcı alınacak. Ancak bu harç, asgari maktu harcın altında olmayacak şekilde belirlenecek. Şu anda noter huzurunda yapılan ikinci el araç satış ve devir işlemlerinde uygulanan harç muafiyeti kaldırılıyor.
Harçlar Kanunu'nun 10. maddesinde yapılan değişiklikle birçok belgeye yıllık harç getiriliyor. Özel poliklinik ve ayakta teşhis ve tedavi yapılan sağlık kuruluşları, diş sağlığı merkezleri, veteriner muayenehaneleri, hayvan hastaneleri, kıymetli maden faaliyeti izin belgeleri, ikinci el motorlu kara taşıtı ve gayrimenkul ticareti yetki belgesi ile ticari havacılık işletme belgesi gibi belgeler için yıllık harç ödemesi zorunlu hale geliyor.
Vakıf üniversitelerinde öğrenci ücretleri konusunda da yeni bir düzenleme yapılıyor. Mütevelli heyetlerin yetkisi saklı kalmak kaydıyla, vakıf yükseköğretim kurumlarındaki öğrenci ücretleri YÖK ilkelerine göre belirlenecek. Bu belirleme yapılırken, cari yılın Haziran ayı yıllık üretici fiyat endeksi artışı ile cari yılın Haziran ayı yıllık tüketici fiyat endeksi artışının ortalaması dikkate alınacak.
UEFA ile ilgili organizasyonlar için de önemli bir vergi muafiyeti getiriliyor. 2026 Avrupa Ligi Finali, 2027 Konferans Ligi Finali ve 2032 Avrupa Şampiyonası için UEFA ve yurt dışından katılımcılara yapılacak teslim ve hizmetler, geçici olarak KDV, gelir vergisi ve kurumlar vergisinden muaf tutulacak. Ayrıca bu istisna kapsamındaki yüklenilen KDV'nin indirilmesi ve iadesi de mümkün olacak.
Bireysel Emeklilik Sistemi'nde de dikkat çekici bir değişiklik yapılıyor. Cumhurbaşkanı'na, mali hedefler doğrultusunda devlet katkısı oranını yüzde 50'ye kadar artırma veya sıfıra indirme yetkisi veriliyor. Bu düzenleme, BES'te devlet desteğinin konjonktüre göre esnek bir şekilde yönetilebilmesini sağlıyor.
Hazine'nin net borçlanma kullanım tutarı da artırılıyor. 2023 Kahramanmaraş depreminden kaynaklanan harcamalar ve 2025 yılı gelire dönük bütçe gelişmeleri nedeniyle ek finansman ihtiyacının karşılanması ve Hazine nakit rezervinin korunması amacıyla bu artış yapılıyor.
Sosyal güvenlik primleri alanında da çok sayıda değişiklik yapılıyor. Borçlanılabilecek tutarlar artırılırken, primlerini geç ödeyip toplu olarak ödemek isteyen bağımsız çalışanlar için askıda geçen süreler nedeniyle yüksek ihya primi oranları uygulanacak. 5434 sayılı Kanun kapsamındaki kesim için borçlanma prim oranları yüzde 45'e kadar artırılacak. Ayrıca 5510 sayılı Kanun'un 81. maddesi kapsamındaki uzun vadeli sigorta kolları prim oranları da yükseltilecek.
Genç girişimcilere verilen bir yıllık prim desteği kaldırılıyor. Bununla birlikte, prim taban kazancının üst sınırı asgari ücretin 7,5 katından 9 katına çıkarılıyor. Bu değişiklik, yüksek kazanç beyan eden kesim için prim yükünü artıracak.
SGK gelir ve aylık alanlardan prim ve gecikme zammı alacaklarının tahsili için yeni bir mekanizma getiriliyor. Tahsis edilen gelir ve aylıklardan yüzde 25'i geçmeyecek şekilde kesinti yapılabilecek. Bu düzenleme, SGK'ya borcu olan ancak emekli veya aylık alan kesimden bu borçların tahsil edilebilmesine imkan tanıyor.
Üniversite hastaneleri için de bir düzenleme yapılıyor. 2025 yılı sözleşme tutarının altında kalan tahakkuk eden tutarlar, üniversite hastanelerinin 2026 yılı alacaklarından mahsup edilmek yerine, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bütçesinden karşılanacak.
Dernekler ve vakıflar için de önemli bir vergi avantajı uzatılıyor. Kurumlar Vergisi Kanunu'nun geçici 2'nci maddesindeki düzenleme uyarınca, derneklerin ve vakıfların vergilendirilmiş kira geliri, menkul kıymet ve faiz gelirleri ile Milli Eğitim Bakanlığı birimlerine ait döner sermaye geliri nedeniyle iktisadi işletme sayılmamasına ilişkin uygulamanın süresi 31 Aralık 2035 tarihine kadar uzatılıyor.
Kentsel Dönüşüm Başkanlığı'na da yeni bir yetki veriliyor. Başkanlık, sermayesinin yarısından fazlası kamunun olduğu bankalardan, varlıkları ve taşınmazlarını teminat göstererek yurt içi borçlanma yapabilecek.
Tüm bu düzenlemeler, günlük hayatın farklı alanlarına dokunan kapsamlı bir vergi reformu niteliği taşıyor. Kira geliri elde edenlerden araç satışı yapacaklara, meslek belgesi sahiplerinden vakıf üniversitesi öğrencilerine kadar geniş bir kesimi etkileyen bu değişiklikler, tasarının Genel Kurul'da kabul edilmesiyle yürürlüğe girecek. Vatandaşlar, bu yeni dönemde cüzdanlarına etki edecek bu değişikliklere hazırlıklı olmak için detaylı bilgi sahibi olmak zorunda kalacak.
