Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), M çiçeği virüsünün yeni klad 1b varyantının Afrika kıtasının ötesine yayılarak küresel bir alarm durumu oluşturduğunu bildirdi. Son raporlara göre, virüsün bu tehlikeli varyantı 42 farklı ülkede tespit edildi ve toplam 3 bin 135 doğrulanmış vaka ile 12 can kaybına neden oldu.
DSÖ'nün son değerlendirmesine göre, yakın zamanda seyahat geçmişi olmayan kişilerde M çiçeği virüsünün klad 1b varyantı vakaları İtalya, Malezya, Hollanda, Portekiz, İspanya ve Amerika Birleşik Devletleri'nde doğrulandı. Bu durum, virüsün artık Afrika kıtası sınırlarını aşarak yerel bulaş gösterdiğini ortaya koyuyor. Özellikle klad 1b varyantının bu ülkelerde yerel kaynaklı olarak tespit edilmesi, salgının kontrol altına alınması için acil önlemler alınmasını zorunlu kılıyor.
Eylül 2025 verilerine göre, vakaların yüzde 80'den fazlası Afrika bölgesinde gerçekleşti. Son altı hafta içinde bulaşın devam ettiği 17 Afrika ülkesinde 2 bin 862 vaka doğrulanırken, 17 kişi yaşamını yitirdi. DSÖ uzmanları, salgının hızla kontrol altına alınmaması halinde yayılımın küresel ölçekte devam edeceği konusunda ciddi uyarılar yapıyor.
M Çiçeği Virüsünün İki Ana Genetik Türü
M çiçeği virüsünün iki temel genetik türü bulunuyor: "Klad I" ve "Klad II". Klad I virüsü genellikle Orta ve Doğu Afrika'da görülüyor ve daha ciddi hastalıklara yol açıyor. Buna karşılık Klad II virüsü Batı Afrika kökenli olup, 2022'deki salgında etkili olan daha hafif tür olarak biliniyor. Ancak mevcut salgında görülen "klad 1b" varyantı, yeni ve daha şiddetli bir tehdit oluşturuyor.
Klad 1b varyantı, özellikle Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin doğu kesimleri ve komşu ülkelerde daha sık görülüyor. Bu varyant, Orta Afrika ülkelerinde hem klad 1a hem de klad 1b varyantları bildirilirken, Doğu Afrika ülkelerinde ise klad 1b vakaları rapor ediliyor. DSÖ yetkilileri, bu yeni varyantın daha önceki türlere göre daha hızlı yayıldığını ve daha ciddi sağlık sorunlarına neden olabildiğini belirtiyor.
Amerika Birleşik Devletleri'nde yakın zamanda Orta ve Doğu Afrika'ya seyahat geçmişi olmayan kişilerde toplam 6 klad I vakası tespit edildi. Güney Kaliforniya'da ise 3 yerel vaka bildirildi. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), bu durumun genel nüfus için riskin düşük kalmaya devam ettiğini ancak yakın temas halinde olan kişilerin dikkatli olması gerektiğini vurguladı.
Küresel Müdahale Gerekiyor
DSÖ, mpox salgınının hızlı şekilde kontrol altına alınmasının kritik önem taşıdığını belirtiyor. Özellikle klad 1b varyantının Afrika'nın ötesine yayılması, küresel sağlık sisteminin hazırlıklı olmasını gerektiriyor. Uluslararası Sağlık Tüzüğü kapsamında alınan önlemler ve ülkeler arası koordinasyon, salgının kontrolü için hayati önem taşıyor.
Küresel sağlık otoriteleri, M çiçeği virüsüne karşı aşı geliştirme çalışmalarını hızlandırdı. Mevcut aşıların klad 1b varyantına karşı etkinliği değerlendirilirken, yeni tedavi yöntemleri üzerinde de çalışmalar devam ediyor. DSÖ, risk altındaki populasyonlara öncelikli aşı uygulanmasını öneriyor.
Sağlık uzmanları, M çiçeği virüsünden korunmak için temel hijyen kurallarına uyulmasını, yakın temastan kaçınılmasını ve şüpheli vakalarla temastan sonra doktor kontrolü yapılmasını tavsiye ediyor. Virüsün cilt lezyonları, vücut sıvıları ve kontamine yüzeyler yoluyla bulaşabildiği belirtiliyor.
Gelecek Tahminleri
Epidemiyoloji uzmanları, mevcut eğilimler göz önüne alındığında klad 1b varyantının önümüzdeki aylarda daha fazla ülkeye yayılabileceğini öngörüyor. Ancak uygun önlemler alındığı takdirde salgının kontrol altına alınması mümkün görünüyor. DSÖ, tüm ülkeleri hazırlık seviyelerini artırmaya ve uluslararası işbirliğini güçlendirmeye çağırıyor.
Sonuç
M çiçeği virüsünün klad 1b varyantının 42 ülkede tespit edilmesi, küresel sağlık sisteminin bu yeni tehdide karşı hazırlıklı olmasını gerektiriyor. DSÖ'nün kritik uyarıları doğrultusunda, hızlı müdahale ve koordineli çabalar salgının kontrolü için belirleyici olacak. Vatandaşların da bilinçli olması ve gerekli önlemleri alması, salgınla mücadelede önemli rol oynuyor.