Türkiye'de milyonlarca çalışan, her gün işine gücüne koştururken, en büyük korkularından biri emeklilik günlerine gölge düşürmek. Peki ya o gölge, fark etmediğiniz bir SGK kaydı hatasından kaynaklanıyorsa? Son dönemde artan uyarılara göre, e-Devlet üzerinden erişilebilen SGK hizmet dökümlerinde meslek kodlarındaki hatalar, binlerce kişinin geleceğini riske atıyor. Bu kodlar, sadece birer rakam gibi görünse de, aslında prim günlerinizin doğru hesaplanmasında kilit rol oynuyor. Özellikle yıpranma payı hakkı olan mesleklerde çalışanlar için bu, tam bir kabus senaryosu. Eğer kodunuz yanlış girilmişse, emeklilik yaşınız uzayabilir, maaşınız azalabilir ve hatta hak ettiğiniz ek günler elinizden uçup gidebilir. Bu haber, tüm çalışanları ilgilendiriyor çünkü SGK kayıtlarındaki bu tür sorunlar, yıllardır birikmiş bir sorun yumağı haline gelmiş durumda.
Düşünün ki, sabah erkenden kalkıp ofise gidiyorsunuz, toplantılarda ter döküyorsunuz veya sahada yoruluyorsunuz. Her ay ödediğiniz primler, geleceğinizin teminatı olmalı. Ancak SGK sisteminde meslek kodunuz, yaptığınız işle alakasız bir şekilde kaydedilmişse, o primler yanlış yere akıyor. Uzmanlara göre, çalışanların büyük bir kısmı bu kodları hiç kontrol etmiyor. Neden mi? Çünkü hayatın koşturmacasında, böyle bürokratik detaylar göz ardı ediliyor. Oysa bu kod, emeklilik hesaplamalarının temel taşı. Yanlış bir giriş, prim günlerinizin eksik sayılmasına yol açıyor ve sonuçta emekli maaşınızda binlerce liralık fark yaratıyor. Üstelik bu hata, sadece bireysel değil, toplu bir sorun: Milyonlarca çalışanın kayıtları, işverenlerin hızlı veri girişleri sırasında hatalı doldurulmuş olabilir.
Peki, bu meslek kodları tam olarak nedir ve neden bu kadar kritik? SGK'da her meslek için özel bir kod tanımlanmış durumda. Örneğin, bir muhasebeci için 3311, bir öğretmen için 2330 gibi numaralar kullanılıyor. Bu kodlar, sigorta primlerinin hangi meslek grubuna ait olduğunu belirliyor. Ama asıl tehlike, yıpranma payı devreye girdiğinde ortaya çıkıyor. Yıpranma payı, ağır işlerde çalışanların fiili hizmet süresini kısaltan bir hak. Maden işçileri, gemi adamları, basın mensupları veya hemşireler gibi gruplar, bu sayede erken emekli olabiliyor ve ek prim günleri kazanıyor. Eğer kodunuz yanlışsa –diyelim ki maden mühendisi olarak çalışıyorsunuz ama sistemde ofis çalışanı olarak görünüyorsunuz– o yıpranma payı hakkınız yok sayılıyor. Sonuç? Emeklilik yaşınız 5-10 yıl uzayabilir, maaşınız %20-30 azalabilir. Bu, sadece rakamlar değil; yıllarca fedakarlıkla biriktirdiğiniz geleceğinizin erimesi demek.
SGK Uzmanı Melis Elmen, bu konudaki tehlikeleri çarpıcı bir şekilde anlatıyor. Kanal D Haber'e verdiği demeçte, “Bazı dönemlerde kodlar farklı girilmiş olabiliyor. Yıpranma payı olan meslekler için bu detay çok kritik. Örneğin basın, gemi, madencilik gibi alanlarda çalışıyorsanız, yıpranma hakkınız vardır. Ancak siz satış müdürü olduğunuz halde sistemde çaycı olarak görünüyorsanız bu ciddi bir problemdir” diyor Elmen. Bu sözler, konunun ne kadar yaygın ve sinsice ilerlediğini gösteriyor. Bir satış müdürü için çaycı kodu, sadece komik bir hata gibi gelebilir ama gerçekte, o kodun getirdiği düşük prim katsayısı, emeklilikte on binlerce liralık kayba yol açıyor. Elmen'in vurguladığı gibi, işverenler bazen personel sayısını hızlıca sisteme girerken, mesleki detayları atlıyor. Bu da, özellikle 2000'li yılların başındaki kayıtlar için geçerli bir sorun.
Bu hataların kökeni, SGK'nın dijitalleşme sürecine dayanıyor. Eskiden kağıt belgelerle yönetilen sistemler, 2010'lu yıllarda e-Devlet entegrasyonuyla hızlandı. Ama bu geçişte, veri girişlerindeki insan hatası kaçınılmaz oldu. Binlerce işyeri, çalışanlarını toplu olarak kaydedirken, bireysel meslek kodlarını doğru ayarlamayı ihmal etti. Sonuçta, bugün 45 yaş üstü çalışanların büyük kısmı, bu mirasla karşı karşıya. Uzmanlar, özellikle 4/B sigortalılar –yani esnaf ve serbest çalışanlar– için bu riskin daha yüksek olduğunu belirtiyor. Çünkü onlar, işveren denetimi olmadan kendi kayıtlarını yönetmek zorunda kalıyor. Bir de pandemi dönemi eklenince, uzaktan girişler artmış ve hatalar çoğalmış.
Emeklilik hesaplamasındaki şoklar, gerçek hayattan örneklerle daha da netleşiyor. Diyelim ki 25 yıl maden ocağında çalışmışsınız. Yıpranma payıyla, 20 yıl fiili hizmete eşdeğer olmalı. Ama kod hatası yüzünden, SGK bunu 25 yıl olarak hesaplıyor ve emekliliğiniz gecikiyor. Veya bir gazeteci olarak 15 yıl yıpranma hakkı biriktirmişken, sistemde idari personel kodunuz varsa, o haklar siliniyor. Bu tür vakalar, SGK müdürlüklerinde her gün yaşanıyor. Çalışanlar, emeklilik başvurusu yaptıklarında ilk kez fark ediyor ve o anki hayal kırıklığı tarif edilemez. Prim günleriniz doğru görünse bile, kod hatası katsayıyı düşürüyor ve maaşınız beklediğinizin yarısı çıkıyor. Üstelik itiraz süreci uzuyor; belgeler toplamak, işverenlerden teyit almak aylar sürüyor.
Peki, bu felaketi önlemek için ne yapmalısınız? Hemen e-Devlet'e gidin ve SGK hizmet dökümünüzü indirin. Bu işlem, sadece birkaç dakika alıyor ama ömrünüzü kurtarabilir. Adım adım şöyle: Önce e-Devlet kapısına giriş yapın, TC kimlik numaranız ve şifrenizle. Ardından 'SGK Hizmet Dökümü' sorgusunu seçin. Ekranınıza çıkan listede, her iş yerindeki dönemlere bakın. Meslek kodu sütununu inceleyin –genellikle 'Meslek Kodu' veya 'Kod No' olarak geçer. Yaptığınız işle uyuşmuyorsa, kırmızı alarm! Örneğin, öğretmenlik yaptıysanız ama kod 5111 (temizlikçi) çıkıyorsa, hemen harekete geçin. Bu dökümü PDF olarak kaydedin, çünkü ileride kanıt olacak.
Hata tespit ettiyseniz, panik yapmayın ama vakit kaybetmeyin. Önce eski işvereninizle iletişime geçin. Onların SGK'ya bildirdiği veriyi düzeltmelerini talep edin. Eğer işveren ulaşılmazsa veya inkar ediyorsa, doğrudan SGK il müdürlüğüne başvurun. Yanınızda eski maaş bordrolarınız, sözleşmeleriniz ve varsa sendika belgeleriniz olsun. SGK, bu tür düzeltmeleri genellikle 3-6 ay içinde yapıyor ama erken müdahale, faiz ve ek prim kaybını önlüyor. Uzmanlar, yılda en az iki kez bu kontrolü yapmanızı öneriyor –yılbaşı ve yaz ortası gibi. Özellikle 40 yaş üstü çalışanlar için bu, rutin bir alışkanlık olmalı.
Bu sorunun boyutu, sadece bireysel değil, toplumsal bir yük. Türkiye'de 20 milyondan fazla sigortalı var ve uzman tahminlerine göre, en az %10-15'inde meslek kodu hatası mevcut. Bu, milyarlarca liralık prim kaybı demek. SGK da bu konuda farkındalık kampanyaları yürütüyor; web sitelerinde uyarılar yayınlıyor. Ama asıl sorumluluk, bireylerde. Eğer yıpranma payı mesleklerinden birindeyseniz –doktorlar, polisler, itfaiyeciler dahil– bu kontrol, hakkınızı savunma mücadelesi. Unutmayın, emeklilik bir kez geliyor ve o gün, 'Keşke baksaydım' deme lüksünüz yok.
Sonuç olarak, bu küçük görünen hata, büyük bir yangına dönüşebilir. e-Devlet'inizdeki SGK kaydınızı bugün kontrol edin; yarın çok geç olabilir. Yıpranma payınız, prim günleriniz ve emeklilik hayalleriniz, bir tık uzağınızda. Eyleme geçin, geleceğinizi koruyun. Türkiye'deki her çalışan, bu haberi okuduktan sonra bir adım atmalı –çünkü bu, hepimizin meselesi.